De ondraaglijke lichtheid van het bestaan

Tereza, de zwaarte. Sabina, het verraad. Franz, de droom. Vier personages, vier manieren om in de wereld te staan, en het verhaal van hun botsing. Tomas ontmoet Tereza en trouwt met haar, maar kan zijn hang naar losse relaties niet opgeven. Sabina is zijn favoriete minnares en ook zij wil zich niet binden. Wanneer haar nieuwe geliefde Franz zijn vrouw voor haar in de steek wil laten, verdwijnt ze dan ook uit zijn leven. Franz zet zijn Grote Mars voort, terwijl Tereza en Tomas alsnog beleven wat onmogelijk leek: een idylle.
Kundera bouwt dit verhaal uiterst geraffineerd op, in een spel vol variaties, dromen en bespiegelingen. Als geen ander is hij er in dit boek in geslaagd ernst en lichtheid te verenigen. Met deze inmiddels klassieke roman en het verfilmde meesterwerk brak Kundera door naar het grote publiek.
'Een bijzondere combinatie van prachtige gedachten, filosofie, de horror van Oostblokpolitiek en heftige erotiek.' Alles passeert de revue: de Russische tanks die Praag binnenrollen, de slinkse verhoormethoden van de geheime politie, de vrees voor verraad, de intellectuelen die noodgedwongen straatveger, glazenwasser of portier zijn geworden. Tegelijk weigert Kundera het leven van zijn personages zwaar en tragisch te maken.'

Het boek vertelt het verhaal van Tomas, een onverbeterlijke  vrouwenversierder  in hart en nieren en Tereza zijn echtgenote. Sabine, zijn meest geliefde minnares is een vrijgevochten kunstenares en houdt er zelf ook een minnaar op na, Franz. Wanneer Franz zijn huwelijk opgeeft voor Sabine, verdwijnt deze uit het leven van Tomas. Het huwelijk van Tereza en Tomas, dat al een hele tijd op losse schroeven staat wordt door het verdwijnen van Sabine een ware pure liefdesgeschiedenis.
Het boek is duizelingwekkend mooi, niet in het minst door de schrijver zijn filosofische bedenkingen. Contradictorische thema’s zoals vrijheidsdrang-trouw, verraad-loyaliteit, kunst-kitsch, zwaarheid- lichtheid laten je zo heerlijk nadenken tijdens het lezen. Ook de verhalen rond Tomas, Tereza, Franz en Sabine worden zeer sterk verteld. Ondanks het feit dat het boek zo’n 30 jaar geleden geschreven is, blijft het dankzij het accuraat woordgebruik van de auteur brandend actueel. Je voelt als het ware de hartstocht waarmee het verhaal geschreven is.
Ik heb het boek ooit gelezen als jonge vrouw en het verhaal staat nog steeds even sterk als toen. Ik heb indertijd van het boek genoten en nu bij het herlezen heb ik opnieuw enorm genoten.
Het boek is een absolute aanrader om te (her) lezen, is tevens een magnifiek verteld verhaal.
 
Christine de Knijf