De morgenster
Het is nazomer en heet in het Noorse Bergen, heter dan ooit. Opeens verschijnt er een enorme ster aan de hemel. Niemand weet waar hij vandaan komt. En het duurt niet lang voor zich nog meer ongebruikelijke verschijnselen beginnen voor te doen.
De morgenster is een roman over het onbevattelijke, over het grote drama gezien door de beperkte lens van het kleine leven. Maar bovenal is het een roman over wat er gebeurt als de duistere krachten in de wereld worden losgelaten.
De Morgenster is het eerste boek dat ik lees van Karl Knausgard. Ik heb niet direct behoefte aan meer van zijn werken. Ik moet eerst eventjes van deze bekomen.
Het is een onheilspellende roman waarin de dood voortdurend aanwezig is. Het beschrijft de duistere kant van het leven waar de dood onlosmakelijk mee verbonden is. Er worden mensen op gruwelijke wijze vermoord en dieren worden onthoofd. De grens tussen werkelijkheid en gedachten wordt waanzinnig dun. Hallucinaties en dromen worden als levensecht omschreven.
Je volgt meerdere personages gedurende twee hete zomerdagen in het Noorse Bergen. Zoals de titel doet vermoeden worden ze op dag één allemaal geconfronteerd met een natuurfenomeen, een uiterst grote en heldere ster. De wetenschap kan niet direct een verklaring geven voor die prachtige vuurbol. De onzekerheid dat samengaat met het ongekende maakt mensen bang, onrustig en zet ze aan het denken. De personages worstelen allemaal met zichzelf of met de situatie/levensfase waarin ze zich bevinden. Het viel me op dat er in elk deel wel iemand is die rookt en/of een serieuze hoeveelheden alcohol drinkt. Je zou kunnen zeggen dat het een boek is over ongelukkige, vaak depressieve mensen die opzoek zijn naar zingeving of die berusten in wat het leven hen gebracht heeft. Niet bepaald iets waar je zelf vrolijk van wordt maar het zet aan tot zelfreflectie.
Alle hoofdpersonages krijgen niet alleen de ster te zien maar ze krijgen nog een ander ‘teken’. Zo zijn er bijvoorbeeld die dingen zien die er niet zijn (of enkel zichtbaar zijn voor hen) terwijl anderen geconfronteerd worden met dieren die in grote aantallen voorkomen of op plaatsen zitten waar ze niet horen te zijn. De auteur gebruikt dit als uitgangspunt om af te wijken van zijn roman en over te gaan in een theologische of filosofische uiteenzetting. Zo lees je onder andere uitvoerige analyses van Bijbelse teksten en parabels, werken van Nietzsche, Griekse mythologie en tragedie. Deze passages waren voor mij vaak te theoretisch, te complex en te langdradig. Het leidde mij sterk af van de eigenlijke roman en dat vond ik jammer. Ik ben wel blijven verder lezen en hier en daar bleef er wel een zin of een stukje uiteenzetting hangen maar het was te uitgebreid. Het ging bovendien te vaak over God en de Bijbel.
Het boek eindigt dan ook nog eens met een essay ‘over de dood en de doden’, geschreven door Egil, één van de hoofpersonages. Als ik de omvang van dit stuk bekeek dacht ik ‘oh neen’, maar van alle uiteenzettingen vond ik dit veruit de beste. Er kwamen opnieuw veel verwijzingen naar zware literatuur maar er zat meer variatie in en er werd regelmatig teruggekoppeld naar het leven van Egil waardoor de eigenlijke roman nog verderging.
De auteur is trouwens een krak in het in detail treden. Het maakte de theologische en filosofische betogen te complex en te uitgebreid terwijl het Noorse landschap deed schitteren. Het is fantastisch hoe hij de omgeving tot in de kleinste bijzonderheden beschrijft. Ook de diepgang waarmee hij de gedachten van zijn personages weergeeft was een heuse meerwaarde voor het verhaal. Ik moest me niets afvragen want nog voor er iets in me opkwam stond het al uitvoerig omschreven.
Spannend kan ik het boek niet noemen maar het verhaal zit knap in elkaar. De auteur weet de verschillende verhaallijnen subtiel met elkaar te verweven. Eens de paden van de personages elkaar begonnen te kruisen werd ik vooral nieuwsgierig of en hoe de anderen elkaar zouden kennen/ontmoeten. Om dit te kunnen volgen is het belangrijk om ergens een overzicht bij de te houden van de vele namen. Gespreid over de twee dagen komen er een negental hoofdpersonages (en dus verhaallijnen) aan bod. Het zijn ook Noorse namen wat het er niet makkelijker op maakt. Ik moest regelmatig terugbladeren ook al nam ik notities tijdens het lezen.
Voor dit boek moet je voldoende tijd nemen. Het is enerzijds een klepper van maar liefst 666 pagina’s. Dit is zonder twijfel een duivelse associatie of volgens de openbaring van Johannes een verwijzing naar ‘het getal van het beest’. Anderzijds maken thema’s zoals religie, geloof, godsdienst en de dood het verhaal zwaar. Ik vond deze duistere roman vooral fascinerend. Het is uitstekend geschreven en ik raad het iedereen aan. Ik voel me rijker nu ik het doorworsteld heb.
Jasmien Maes, huisrecensente