Kruispunt
Het is 23 december 1971, het weerbericht belooft een witte kerst en ieder lid van de familie Hildebrandt staat op een kruispunt. Vader Russ, hulpprediker van een progressieve kerk in een voorstadje van Chicago, wil zich bevrijden uit zijn liefdeloze huwelijk – zonder te weten dat zijn labiele vrouw Marion met dezelfde gedachte speelt. Hun oudste zoon Clem komt voor de feestdagen naar huis met een beslissing die zijn vader zal verbijsteren. Clems zusje Becky, vanouds de populairste cheerleader op haar school, is onder de bekoring geraakt van de hippiecultuur, en hun puberbroer Perry is het beu om als drugsdealer het geld bijeen te sprokkelen voor zijn eigen verslaving.
Iedere Hildebrandt is op zoek naar een beter leven en ziet zich daarin door de anderen gedwarsboomd.
Jonathan Franzen wordt al jaren geprezen om zijn onvergetelijke personages en zijn scherpe beeld van het moderne Amerika. Nu, in Kruispunt, tekent hij de generatie die aan de wieg stond van onze hedendaagse dilemma’s. Een tijd waarin alles anders was en toch ook wezenlijk hetzelfde. Met zijn karakteristieke humor en briljante verhaallijnen neemt hij ons vijftig jaar mee terug, naar een wereld waarin we kunnen zien wie we altijd al zijn geweest.
Kruispunt is, meer nog dan Franzens vorige romans, een krachttoer van verweven perspectieven, briljante observaties en een constante verhalende spanning. Een radicaal onderzoek naar de menselijke mythe met de familie Hildebrandt, die de politieke, intellectuele en sociale tegenstromen van de afgelopen halve eeuw bezeilt.
Wie een kleine zeshonderd bladzijden in het gezelschap van een Amerikaans gezin in het begin van de jaren zeventig wil doorbrengen, kan “Kruispunt” van Jonathan Franzen lezen (in het Engels “Crossroads”).
We volgen de familie van Russ Hildebrandt, een pastor van een parochie van de hervormde kerk uit de buurt van Chicago. Hij is eind de veertig en vader van vier kinderen. Zijn huwelijk met Marion is niet meer wat het zou moeten zijn en hij heeft zijn oogje laten vallen op een jonge weduwe uit zijn parochie. Dat wordt duidelijk op de eerste bladzijden. Het grootste deel van de roman volgt de gezinsleden in de dagen voor Kerstmis 1971. De puberende zoon Perry is hoogbegaafd en mist voeling met het minder begaafde deel van de mensheid – zo goed als met iedereen dus. Hij raakt hierdoor van het rechte pad af. Zijn zus Becky is de all American beauty, cheerleader, populair op school en allemansvriend. Dan hebben we nog Clem die in de grote stad aan de universiteit studeert en Jordan het jongste zoontje waar we in deze roman niet zo heel veel over vernemen. Vermoedelijk zal hij een grotere rol krijgen in de boeken die nog volgen in wat belooft een trilogie te worden. De moeder, Marion, leren we voornamelijk via flash-backs kennen. Veel van de actie speelt zich af in een christelijke jongerengroep “Kruispunt” waar de vader en de oudste kinderen deel van uitmaken. Uiteindelijk eindigt het boek rond Pasen 1974. Zullen alle plooien gladgestreken zijn en zien we de familie aan de paasdis?
Franzen beschrijft de conflicten die zich in die periode van twee en een half jaar voordoen en focust daarbij op de beweegredenen van elk van de individuen. Elkeen probeert voor zichzelf te formuleren waarom ze bepaalde dingen nu juist wel of niet doen, een individuele zoektocht naar “how to be good”. Dat het fenomeen God hierbij nogal vaak als getuige of rechter moet optreden is niet abnormaal in een predikantenfamilie. Lezers die een voeling hebben met het religieuze zullen dit als een plus beschouwen.
Het boek prijkt in zo goed als alle lijstjes van beste boeken van 2021 en dat vind ik iets te veel eer. Ik had het moeilijk om enige sympathie op te brengen voor de hoofdpersonages. Normaal ben ik een liefhebber van boeken over menselijke mensen, mensen met wat kleine kantjes. Alle hoofd- én nevenpersonages voldoen ruim aan dit criterium en toch ging mijn empathie uiteindelijk alleen naar de kleine Jordan.
Kris Minne, gastrecensie
Jonathan Franzen (1959) brak in 2001 internationaal door met zijn meesterwerk De correcties, waarvoor hij de National Book Award ontving, en publiceerde in 2010 Vrijheid, dat door velen wordt gezien als de beste roman van deze eeuw. Zijn recentste roman, Zuiverheid, kwam uit in 2015. Franzen woont in Santa Cruz, Californië.