De boekhandel van Algiers
Met De boekhandel van Algiers schreef Kaouther Adimi een magnifieke en overrompelende roman. Met een voorwoord van Hakim Traïdia.
In 1935 opent de eenentwintigjarige Edmond Charlot een boekhandel in Algiers, Les Vraies Richesses. Zijn doel: mediterrane literatuur, ongeacht taal of religie, ontdekken en verspreiden. Om de opening van zijn winkel te vieren publiceert hij het eerste werk van een jonge onbekende schrijver: Albert Camus. Het is het begin van een roerige carrière, die wordt getekend door geldnood, de Tweede Wereldoorlog, Franse uitgevers die achter zijn auteurs aan zitten en de onafhankelijkheidsoorlog eind jaren vijftig.
2017: De Algerijn Ryad, even oud als Charlot destijds, heeft niets met literatuur, maar krijgt de opdracht een oude boekhandel uit te ruimen. Het blijkt lastiger dan verwacht door de bemoeienis van Abdallah, de oude rechterhand van Charlot, die de winkel als zijn thuis beschouwt.
De boekhandel van Algiers is een sterk afgebakend verhaal van een 170 pagina’s over de boekhandel van Edmond Charlot. Het is een prachtig verhaal, een ode aan de literatuur en de impact van de boekhandel op de ontvoogdingsstrijd van de Algerijnen in de jaren vijftig. Daarvoor alleen al raad ik het iedereen aan om te lezen. Het verhaalt een stuk geschiedenis over onderdrukking en de strijd naar onafhankelijkheid die dikwijls en te gemakkelijk vergeten wordt. Maar je moet het ook lezen als bibliofiel, het is een hommage aan het boek, aan auteurs die zich wars van alles uiten in woorden en aan de strijd die (kleine) uitgeverijen aangaan om toch te kunnen publiceren onder papierschaarste, oorlog en bikkelharde dikwijls racistische concurrentiestrijd.
De boekhandel ‘Les Vraies Richesses’, genoemd naar een boek van Jean Giono heeft echt bestaan. De oprichter Edmond Charlot opende die in 1935, visionair, een boekhandel én uitgeverij als plek waar gelijkstemden elkaar konden ontmoeten. Hij gaf werken uit o.a. van Camus, die als nevenpersonage doorheen het boek verweven wordt. Hij zat op de stoep van de boekhandel manuscripten te redigeren. Nog een reden om dit te lezen. De boekhandel kon niet tegen de geschiedenis op, de tweede wereldoorlog en onderlinge twisten zorgden voor een te vroeg einde.
Het verhaal zelf start bij het bittere einde van de boekhandel als de nog erg jonge Riyad de taak krijgt van zijn vader om als ‘bedrijfsstage’ de winkel te gaan ontruimen en op te kuisen. Een winkel was het al lang niet meer maar een filiaal van de bibliotheek waar geen kat meer komt. De wijze waarop Adimi jou als lezer meeneemt tijdens de eerste wandeling naar de boekhandel door de jonge Riyad is weergaloos mooi. Het is een voorbode van het beeld van Algiers dat blijft plakken na het lezen van dit verhaal.
De laatste beheerder van de boekhandel, de oude Abdallah, staat er doelloos bij en kijkt ernaar schuilend onder een laken voor de mistroostige regen. Het is dat personage dat mij nog het meest intrigeerde en nauwelijks werd uitgediept. Een beetje een gemiste kans vind ik, het had dit boek een serieus level hoger kunnen tillen maar dan zou het ruimer moeten opgevat zijn. De keuze van de auteur. Tussendoor wordt het verhaal van Edmond Charlot, afwisselend in verhalende hoofdstukken en in stukjes dagboekaantekeningen in de tijd terug opgebouwd. Gedurende het hele verhaal is een tristesse aanwezig die zo mooi is omschreven dat ik dikwijls bepaalde passages herlas. Het maakt je weemoedig, het voelt als afscheid nemen.
Oud maakt plaats voor nieuw en verdwijnt.
De in Algiers geboren schrijfster Kaouther Adimi heeft moderne literatuur en human resources management gestudeerd. Ze werkt en woont in Parijs. Na een bundel korte verhalen, geschreven tijdens haar studie, schreef ze in 2009 haar eerste roman en in 2017 haar tweede roman, Nos Richesses, vertaald in het Nederlands met het titel De boekhandel van Algiers. De Engelse vertaling van de oorspronkelijke titel, Our Riches, sluit veel beter aan bij de liefdevolle knipoog waarmee de schrijfster verwijst naar de echte naam van de boekhandel in Algiers, Les Vrais Richesses.
Jan Stevens, redacteur boekensite.gent