Vlucht
‘Vlucht’ van Charlotte McConaghy is een roman van mythische proporties over trauma en verwerking, maar bovenal een schitterende ode aan de ongetemde wildernis die we dreigen te verliezen.De noordse stern vliegt het langst en het verst van alle trekvogels, en ornitholoog Franny Stone is vastbesloten deze te volgen tijdens de laatste migratie van hun soort. Het is een zaak van leven of dood, niet alleen voor de sternen – vanwege een massa-extinctie nagenoeg de laatste dieren op aarde – maar ook voor Franny zelf, die een duister geheim met zich meedraagt. Ze weet de raadselachtige kapitein van vissersboot de Saghani te overtuigen om haar van Groenland naar Antarctica te varen, de vogels achterna, met de belofte dat die hen naar zeldzame vis zullen leiden. Terwijl de Saghani en haar excentrieke bemanning zich drijvende proberen te houden in onbekende wateren raakt Franny steeds meer verstrikt in haar herinneringen. Hoe ver is ze bereid te gaan om haar verleden te ontvluchten?
Een klimaatroman, waarin de psyche van het hoofdpersonage al net zo beschadigd is als de beschadigde omgeving. Charlotte McConaghy, een 31-jarige Australische scenarioschrijfster, schreef twee jaar aan deze debuutroman: ‘The Last Migration’, ietwat anders vertaald in het Nederlands, tot de ‘Vlucht’.
Vlucht uit en naar een donkere apocalyptische wereld. Het is de wereld van Franny, die in de ik-persoon haar leven in rusteloze fragmentjes neerschrijft. Nu wordt er 4 jaar terug gegaan, dan weer 12 jaar, of 6, of soms 10…, maar gelukkig is er tussendoor als rode draad en chronologisch een bootreis die oude verhalen en personages verbindt.
Franny Stone is geboren in Australië, maar gaat in Ierland op zoek naar haar roots. Net als haar ouders, haar grootouders, en net als de mensen die ze in haar leven ontmoet voelt iedereen altijd de drang om te vertrekken, om achter te laten, om te vernietigen. Zo heeft de mens het ook met de dieren gedaan. in de tijd van Franny zijn zowat alle soorten vernietigd. Franny heeft nog drie overlevende sterns met een zendertje geringd en wil ze kost wat kost hun laatste trek van Groenland naar Antarctica met een boot volgen.
Ze weet de kapitein van een vissersboot te overtuigen om mee te mogen varen, en vaart met een excentrieke bemanning naar het zuiden, de vogels achterna. Onderweg krijgt de tristesse helemaal vorm. Franny is met de boot op de vlucht voor haar eigen persoonlijk destructief verleden, voor haar moeder, haar echtgenoot, en voor de gevangenis. Ook voor de haveloze bemanningsleden blijken schrijnende tegenslagen en een fataal gebrek aan liefde en vertrouwen de roermakers op de visvangst.
Het diepe gevoel in het boek van eenzaamheid, verlies, schuldgevoel, de vernietiging van de natuur, zelfzucht en de rauwe vlucht naar vrijheid laten bij mij als lezer een donkere pessimistische schaduw na. Helemaal op het einde verschijnt uit de nevel als bij pover zonnestraaltje nog wel een vroeg verdwenen vaderfiguur aan de kade, maar dit beeld lijkt me er eerder bij gesleurd dan wel waarachtig. Van de vertaling hou je of hou je niet. Ze voelt wel erg Hollands aan, met nogal eens zeikende, sodemieterende meiden in het kloteland,..
Toch heeft het boek ook een fijne melancholische en poëtische onderstroom die kleur en soms diepgang geeft. Alsof het niet meer van de tijd in het boek is, lijkt de echtgenoot van Franny, een ornitholoog, nog echt en liefdevol van vogels te houden, en zijn er verslavende passages met beschrijvingen van lucht, golven, geuren, de zee… Het zijn de passages die de nomade, die ergens in ieder van ons woont, toch een veilig onderkomen weerspiegelen. Zo zijn er de liefdespassages waarin Franny’s man zo van haar houdt dat hij haar vrij laat en de beschrijvingen van de wilde sternvogels die als de meest fiere en zelfbewuste meeuwen zelfs hun laatste trek aanvatten.
Koen E.,huisrecensent