De dwaler

De verhalen in De dwaler zijn sprankelend, prikkelend, poëtisch en altijd ongewoon. Ze laten een wereld zien die op de onze lijkt, maar het net niet is. Zo besluit een man midden in een chique woonwijk op straat te blijven liggen, en vraagt een vrouw uit medelijden een wildvreemde mee naar zee. Een buitenaardse verkenner onderzoekt of de mens meer is dan bladgroen en een schoolklas wordt voor een spelletje levend stratego wel heel erg verdeeld door hun docent. Empathie komt uit de kraan, in een hijskraan ben je het verst verwijderd van de doden, en alleen in De dwaler kun je vissen in de gangen van een ziekenhuis.

Een deel van de verhalen uit ‘De dwaler’ verscheen eerder in De Revisor, Tirade, De Gids, de VPRO Gids, de SLAA, De Optimist. Het verhaal ‘De rot bloot’ is geschreven bij de korte film All Inclusive (Teemu Nikki, 2019).

Deze verhalenbundel bevat 21 verhalen waarvan sommige met elkaar ‘verbonden’ zijn. Roos Van Rijswijk kijkt in het hoofd van haar personages en geeft ons een intieme inkijk in hun emoties. Er zweemt soms een soort van tristesse en eenzaamheid doorheen. Sommige verhalen zijn door veel ritme en herhaling erg poëtisch (lijken eerder op prozagedichten). Soms zijn ze ongenadig hard. De docent tijdens het spelletje levend Stratego kan je allesbehalve sympathiek noemen.

– Hallo, Ali, yo, Ali, hé, Ali, ALI, versta je geen Nederlands meer ineens? Zit er couscous in je oren? Af die pet. Nee, dat is geen religieus symbool, dan zou ik me zorgen gaan maken. Ali, we hebben twee partijen, een rechts en een links, de bedoeling is – Ali, kerel, chokran, hier doen we dat niet zo, hè, hier hebben we respect voor elkaar, kijk maar naar Kelly, die is keurig stil. Ja, en een beetje langzaam maar dat is genetisch.’ 

Ik was gechoqueerd door zoveel beledigingen en racisme.

Maar in De zee biedt een eenzame, patat etende vrouw een jonge(re) onbekende vrouw aan om samen naar zee te gaan… Daar spreekt Van Rijswijk totaal andere emoties aan. Zo probeert In Onschuld de kraanman los te komen van de doden: ’41 ben ik en ik krijg hoogtevrees, omdat ik los, los, los ben.’ En in De dag dat Alfred besloot te gaan liggen besluit een man om gewoon op de stoep te blijven liggen. Hij staat niet meer op en beschouwt wat hij ziet vanuit zijn vreemde oogpunt.

Ze hanteert een plastisch taalgebruik dat me af en toe deed glimlachen omwille van de herkenbaarheid: In De jongens : opstaan, dat ellendige badpak uit allerlei naden pulken…

Een dikke duim ook voor de knappe hertaling van Nachtveer.

Een opgewekt boek is dit niet. Het is een verhalenbundel waar sterke emoties worden beschreven in krachtige beeldtaal. Een boek van vele werelden waar fantasie en werkelijkheid door elkaar lopen. Niet altijd even helder of duidelijk maar daardoor niet minder boeiend. Een boek met verhalen die je moet ondergaan. En soms even herlezen…

Saskia Van Bastelaere, gastrecensie