Lentetuin
In Setagaya, een populaire wijk van Tokio, is het flatgebouw View Palace III bestemd voor de sloop. De meeste huurders zijn al vertrokken. Taro kwam hier na zijn scheiding terecht en is een van de weinigen die er nog wonen.
Op een dag ziet Taro de jonge vrouw van de bovenverdieping, Nishi, naar het huis ernaast staren. Vanaf dat moment komen ze elkaar vaak tegen. Taro wordt aangetrokken door haar verhalen over dat blauwe huis met tuin. Hier woonden ooit een bekende regisseur en een actrice, en Nishi wist dat al sinds haar studiejaren, toen ze het huis in het vrij onbekende fotoboek 'Lentetuin' had gevonden.
Ook op Taro werkt het hemelsblauwe huis al snel als een magneet. Een beeld van wat voorgoed verloren gaat, wat blijft, en wat zij beiden van de toekomst verwachten.
‘De vrouw had haar hoofd uitgestoken over de rand van het balkon op de eerste etage en keek ergens naar. Ze bleef een tijdlang in dezelfde houding staan: handen op de reling en nek uitgestrekt.’
Met dat beeld opent de Japanse schrijfster Tomoka Shibasaki haar origineel in 2014 verschenen novelle “Lentetuin”. De scène roept meteen een aantal vragen op. Wie is die vrouw? Waar kijkt zij naar? Wat boeit haar zo in wat ze ziet? Wie kijkt er naar haar? Die vragen krijgen al snel een antwoord. De vrouw is Nishi, alleenstaand en ietwat enigmatisch door haar koele afstandelijkheid. Vanaf haar balkon kijkt ze naar een opvallend hemelsblauw geschilderd huis waar vroeger een succesvolle regisseur van reclamefilmpjes en een actrice van een klein theatergezelschap hebben gewoond, die over hun huis een fotoboek hebben uitgegeven dat ‘Lentetuin’ heet. Dat huis in de reden waarom Nishi in haar huidige appartement in een afbraakbuurt woont. Degene die naar haar kijkt als ze op haar balkon staat, is Taro, die nog volop in de knoop zit met de naweeën van zijn echtscheiding.
“Lentetuin” is opgebouwd rond deze twee personages en het object van hun gezamenlijke interesse, het blauwe huis – al is het wat Nishi betreft beter om te spreken over een obsessie. Zij moet en zal het huis van binnen zien, wat best lastig is want nadat het enige tijd leeg heeft gestaan, wordt het nu bewoond door een Amerikaans gezin. Om haar doel te bereiken, betrekt ze de flegmatieke Taro in haar plan. Tot zover de plot van dit verhaal. Weinig opzienbarend, zo op het eerste oog. Maar daar moet deze novelle het dan ook niet van hebben. Shibasaki gebruikt haar hoofdpersonen om na te denken over de plaats van de mens, als individu en als groep, in een immer uitdijende stad.
Naast de twee protagonisten is het immers Tokio dat een hoofdrol krijgt, een metropool die zich strekt over 16.200 km² met bijna 40 miljoen inwoners. Een weidse oceaan van cement, stenen en wegen, waar voortdurend wordt gebouwd en afgebroken, en waar de verstedelijking almaar verder om zich heen grijpt. ‘Gebouwen die de tand des tijds hadden doorstaan en nieuwbouw, luxueus ingerichte flats en flats met zichtbare schade, ze stonden allemaal naast en door elkaar. In sommige huizen woonden beroemdheden, in een aantal had je niet eens een bad. (…) Elk gebouw zal wel zijn voortgekomen uit een ideaal of een streefdoel van wie het had gebouwd, maar de wijk als geheel miste samenhang en visie.’
In zo’n omgeving loeren vereenzaming en sociaal isolement om de hoek, twee belangrijke thema’s in dit boek. Voor Nishi is dat solitairisme bijna een tweede natuur, de afzondering beschermt haar ervoor om door anderen gekwetst te worden en biedt haar de gelegenheid zeer selectief om te gaan met wie ze in haar leven toelaat. Bij Taro ligt dat anders. Hij kiest tegen wil en dank voor die afzondering. Na zijn echtscheiding zit hij in een emotioneel vacuüm dat zijn aangeboren inertie versterkt, hij volgt, laat zich zonder zich ook maar enigszins te verzetten door Nishi in haar avontuur trekken. ‘Hoewel hij zo kon voorspellen dat het achteraf alleen nog meer last met zich mee zou brengen, ontweek hij de last waarmee hij hier en nu werd geconfronteerd. Bij de scheiding had zijn ex-vrouw die karaktertrek van hem als een van de redenen genoemd.’
“Lentetuin” is fijnzinnige novelle over verandering, over hoe mensen met die verandering omgaan, hoe ons aanpassingsvermogen elke keer weer op de proef wordt gesteld door onze omgeving, de plaats waar we wonen en de rol die die plaats in ons leven inneemt. Het eerste boek van Tomaka Shibasaki dat, met veel gevoel voor taal, door Luk Van Haute werd vertaald in het Nederlands. Ze schreef tot nu toe negen boeken. Er staat ons dus hopelijk nog veel moois te wachten.
Martin Overheul
Redacteur Boekensite Gent