Een bizarre bibliotheek

Welkom in de bizarre bibliotheek van dandy Pierre Gould!
Welkom in de wondere wereld van auteur Bernard Quiriny!

In 'Een bizarre bibliotheek' leidt de ik-persoon de lezer vol verwondering en met stijgende verbazing door de wel zeer eigenaardige boekenverzameling van de eigenzinnige dandy Pierre Gould. Samen met de ik-figuur ontdekt de lezer dat de tien afdelingen van deze bibliotheek wel zeer speciale exemplaren bevatten. Er zijn boeken waaraan op mysterieuze wijze verder wordt geschreven, zelfs al is de auteur van de aardbodem verdwenen, boeken die onleesbaar worden zodra de lezer niet piekfijn gekleed is, matroeskjaboeken, boeken die zo saai zijn dat de auteur ze al tijdens het schrijven vergeet, boeken die het leven van hun lezer redden maar ook die hun lezer doden, of hun auteur…
'Een bizarre bibliotheek' is afkomstig uit de bundel 'Une collection très particulière'; deze uitgave werd in 2013 bekroond met de Grand Prix de l’Imaginaire voor de beste Franstalige novelle.

‘In sommige boeken zit meer dan je in eerste instantie zou denken. Je meent een roman in handen te hebben van amper tweehonderd pagina’s, die je in een avond uit kunt lezen. Mis! Deze geringe omvang is maar is maar schijn: in werkelijkheid zul je tweeduizend, twintigduizend, tweehonderdduizend pagina’s lezen! Tien, honderd, duizend avonden zul je eraan besteden. Misschien wel je hele leven!’

Aan het woord is Pierre Gould, verwoed boekenverzamelaar en bezitter van de wonderlijkste bibliotheek op aarde. In de collectie van Gould ga je vruchteloos op zoek naar een roman van schrijvers als Albert Camus, Clarice Lispector, Yukio Mishima of Carson McCullers. Hun werk lijkt te conventioneel naar de smaak van Gould. Zijn interesse, die tegelijk zeer breed en toch ook weer beperkt is, gaat uit naar boeken die buitenissig zijn, onalledaags, vol met verrassingen. Zo verzamelt hij naast boeken ‘die je als lezer van de ene op de andere bladzijde vergeet’ ook boeken die zo saai zijn dat ze ‘de belichaming zijn van de verveling’: ‘Saaie literatuur is als slib, onaangenaam en oninteressant, maar na het schiften blijft er soms goud achter – een boek van uitzonderlijke kwaliteit omdat de kwantiteit van de opgewekte geeuwen de toegestane grens overschrijdt.’

Maar dat is niet alles dat deze curieuze bibliotheek te bieden heeft. Gould, goed van de tongriem gesneden en waar pleitbezorger van zijn eigen bibliotheek, heeft boeken staan die zichzelf verder schrijven, zonder inmenging van eender welke schrijver (‘Ze blijven zichzelf verbeteren, op eigen houtje, zonder dat er een mens aan te pas komt. Ze veranderen, worden dunner, en zetten zo de inspanningen van de schrijver voort’), boeken die levens kunnen redden maar evengoed kunnen beëindigen (‘Dit piepkleine misboekje met zilveren slotje werd eveneens iemands dood: toen het bij een oproer aan het einde van de oorlog als projectiel werd gebruikt, raakte het ongelukkigerwijs een meisje in haar gezicht. Ze was op slag dood.’), boeken die onleesbaar zijn als de lezer ervan niet onberispelijk is uitgedost, ‘matroesjkaboeken’ die je eindeloos kunt blijven lezen (zie het citaat waarmee deze recensie begint) en kookboeken die vol staan met onmogelijke recepten.

Het kan bijna niet anders of de Franstalige Belgische schrijver Bernard Quiriny, die woont en werkt in Dijon, heeft zich kostelijk geamuseerd tijdens het schrijven van dit heerlijk zonderlinge boekje, dat in 2013 overigens werd bekroond met de Grand Prix de l’Imaginaire voor de beste Franstalige novelle. De gesprekken tussen Gould en de onbekende ik-figuur sprankelen en geven blijk van een fikse dosis gevatheid bij de schrijver. Verder bieden de negen hoofdstukken waarin deze novelle is opgedeeld, hem evenzoveel mogelijkheden om zijn fantasie eens flink de vrije loop te laten, al lijken zijn verbeeldingskracht zich vooral te bewegen in een richting die naar het werk leidt van Jorge Louis Borges, Boris Vian en André Breton: surrealisme met een realistische ondertoon. Quiriny lezen is tegelijk ook een beetje als kijken naar foto’s van Man ray, je ziet niet wat je ziet. In het geval van deze novelle, je leest niet wat je leest. En juist die botsing van twee werkelijkheden maakt het lezen van “Een bizarre bibliotheek”, prima vertaald door Wilma Beun, zo’n vermakelijke ervaring.

Martin Overheul

Redacteur Boekensite Gent