Een zomer als geen andere op zoek naar onze toekomst

In geen tijd heeft een minuscuul virus ons leven drastisch veranderd en onze toekomst op de helling gezet. Een pandemie is een van de weinige zaken, samen met oorlog en revolutie, die de wereld fundamenteel beïnvloeden. Ten goede of ten kwade? Met die cruciale vraag reisde Rudi Vranckx deze zomer wekenlang met een camper door heel Europa, waar de sluipende destructie een slagveld veroorzaakte. Zal de economie herstellen? Wat met de gestage maar onafwendbare klimaatcrisis? Wordt het leven opnieuw zoals vroeger? Rudi zocht van Brussel tot Bergamo naar antwoorden en sprak met visionaire denkers.

Tussen zijn reportages door zag ik Rudy Vranckx vroeger zo nu en dan weer opduiken. Hij was vaste klant in mijn kaaswinkel in Leuven. Niet dat zijn werk daarbij ter sprake kwam, een publieke figuur is ook graag ergens gewoon ‘klant’, maar zelf was ik er altijd stiekem fier op als hij na enige weken van afwezigheid weer plots heel gewoontjes binnenstapte ,..  

Hij schrijft dat hij nu, net als alle oudere witte mannetjes tot de risicopatiënten bij de coronapandemie behoort; maar naar stijl, inhoud, visie, en betrokkenheid blijft Vranckx minstens even actueel, gedreven en recht door zee als weleer. Wat hem voor mij zo boeiend blijft maken is zijn zorgvuldig gekozen sociale netwerk, wereldwijd, zijn nieuwsgierigheid in geschiedenis, opgeslagen lessen uit het verleden, een open geest voor de toekomst, zijn afkeer voor populisme en respect voor de kleine mens, de minder weerbare. Rudi Vranckx blijft een van onze beste journalisten, én met een boodschap.  

‘Het was geen zomer als een ander’, zeker in boekvorm weer te vlug voorbiJ...  We volgen Rudy Vranckx tijdens zijn vakantietrip door Europa, van juli tot augustus 2020. Alhoewel, vakantietrip? Hij trok rond in een camper, met rond zich een veilige bubbel van medewerkers en in opdracht van Canvas. Alleen kan je zo’n reis natuurlijk niet maken, laat staan zo’n reportage nog tijdens dezelfde zomer te boek stellen.  

Hier ligt ook de beperking van het reisverslag. Het is een rapport over een welbepaalde tijd, vlak na de eerste piek van de corona-uitbraak, toen kort doorreizen in Europa weer tot de mogelijkheden behoorde. Ook Vranckx wist toen niet dat er een tweede nog grotere golf in aantocht was, hij ging er van uit dat deze om voor de hand liggende sociale en economische redenen zou kunnen vermeden worden. Niet dus. Het wordt nu ook een winter als geen andere, maar dat was tijdens de voorbije zomer nog niet te voorspellen.  

Voor Vranckx zelf was het in een kwarteeuw voor het eerst naar een oorlog kijken waar hij niet naartoe kon om verslag uit te brengen. De echte frontlinie was het UZ in Leuven, op nog geen kilometer van zijn woonplaats. En in onze oude wereld werd het primaat van de politiek plots vervangen door het primaat van de wetenschap. De moeilijke zoektocht naar een vaccin begon, de ziekte, behandeling en de waarheid werden een kwestie van leven of dood. Fakenieuws, populisme en Trumpisme werden gelukkig doorprikt en met de actuele crisis brak ook een tijd aan, zo leert de geschiedenis ons, van hoopvolle veranderingen. De generatie van Greta Thunberg zal zich wapenen om bijvoorbeeld met nog fundamentelere komende wereldproblemen om te gaan. De corona pandemie is misschien te beschouwen als een menselijke oefening, economisch, sociaal, wetenschappelijk en politiek. Wat we vandaag leren is te beschouwen als een uitrol op de toekomst.  

We volgen Vranckx op zijn zomerreis. Eerste stop is Schengen, het embryo voor Europees staatsburgerschap. Hij proeft champagne in Epernay maar treft vooral een economisch slagveld aan. Verdun en Varennes herinneren aan de vorige pandemie, de Spaanse griep. Vergeten we niet dat deze griep tijdens de eerste wereldoorlog bijna evenveel slachtoffers heeft geëist als de krijgsverrichtingen zelf, zo’ n tweeënhalf miljoen. Op naar Freiburg, in Duitsland voortrekker als groene en leefbare stad, daar waar de zero-emissiefuiven de muziek nooit lieten stoppen. De reis loopt van west naar oost door Duitsland, van het rijke Zwaben naar Thüringen.  Vrankx gaat er op zoek naar die ene breuklijn die Merkel achtervolgt, het spook van het populisme en rechts-extremisten. Dachau. De vijfenzeventigste verjaardag van de bevrijding kon niet groots gevierd worden. Hier deed het virus waar het fascisme niet in geslaagd was, namelijk het concentratiekamp opnieuw afsluiten. In Zwitserland, in Davos-Morterattsch, zal wellicht later de grootste economische klap van de eeuw besproken worden, maar zeker even belangrijk was dit jaar de ontkenning van tot staatsmanschap verheven Trump versus een jeugdige Zweedse tiener over de toekomst van onze planeet. Over afstervende gletsjers via Oostenrijk naar Venetië, waar de klimaatverandering zich in hoogwater aan ons opdringt.  Naar Vo, op 21 februari wereldnieuws. Hier viel de eerste coronadode in Italië en werd het hele stadje onmiddellijk in quarantaine geplaatst. Overigens met een zeer gelukkige afloop. Anders dan de komende tragische toestanden in Bergamo en Milaan, waar veel later gereageerd werd. Bergamo herinnert Vranckx aan Mosoel, waar in massagraven aan de rand van de stad de lijken gedumpt werden. In Rome bewondert Vranckx  Jorge Mario Bergoglio, paus Franciskus, die tijdens de crisis stem gaf aan de mens zonder macht, en waar zijn gemeenschap Sant’Egidio armen en daklozen tijdens de ganse pandemie ongeacht overheidswet armen en daklozen bleef ontvangen. Tijd om zichzelf weer in quarantaine te plaatsen, op een heuvel in Umbrië, in Todi, voor Vranckx een beetje thuiskomen…  

Onderweg treft  Rudy Vranckx, journalist als hij is en waar de gelegenheid de geëngageerde dief maakt, nog enkele contacten uit zijn ruime kennissenkring. Zo ontmoet hij in Wenen Anneleen Lenaerts, Vlaamse harpiste, en denken ze na over het thema kunst in tijdens als corona. Hij spreekt met visionaire denkers als Ivan Krastev, Ilja Leonard Pfeijfer, Romani Prodi en microbioloog Herman Goossen. Korte interviews met hun kijk op de pandemie en hoe de toekomst hierdoor zal bepaald worden.  

Dringend lezen dus, de winter staat voor de deur, en hiermee wellicht een nieuwe actuele reportage van Rudy Vranckx. 

Koen E., gastrecensie