Graz de ochtend komt toch
Herman Eichler heeft de apotheek overgenomen van zijn vader, die de zaak weer heeft overgenomen van diens vader. Herman is sinds het overlijden van zijn ouders alleen en leeft elke dag volgens een vast stramien. Een ongeval voor zijn deur is de aanzet tot een slapeloze nacht, waarin hij uit zijn cocon breekt en onder ogen ziet wat hij niet langer kan negeren.
In zijn korte roman Graz puurt Bart Moeyaert zuivere schoonheid uit eenzaamheid en een soort midlifecrisis. Hij zet met een voornamelijk interne dialoog een indrukwekkend beeld neer van een man op zoek naar zichzelf en contact met de anderen.
Zoals veel van Moeyaerts personages is ook Herman Eichler een eenling. Hij heeft de apotheek ‘Zum Guten Hirten’ overgenomen van zijn vader die hem weer overgenomen had van zíjn vader. Herman is een zwijgzame man met vaste gewoonten en wanneer hij op een avond zijn huis verlaat voor zijn avondwandeling is er net voor zijn deur een fietser verongelukt. Dat ongeluk zal Herman dwingen om uit zijn eigen kleine cocon te komen. ‘Het ongeluk moest zijn gebeurd in de minuten die ik nodig had om van mijn werktafel op te staan, mijn jas aan te trekken, de trap af te gaan. Ik vertrok om te gaan wandelen, zij viel. Het leven verandert in een vingerknip.’
De moeite die Herman heeft om contact maken met andere mensen wortelt in de relatie met zijn vader. Die heeft een stempel gedrukt op de manier waarop Herman met mensen omgaat. ‘Soms zag ik dat ik niet mijn eigen leven leidde. Soms dacht ik dat ik het leven van mijn vader leidde. Soms zag ik dat ik stil stond.’
Hij praat nooit hard, ‘goede raad komt er bij mij in hele volzinnen uit. Ik heb de juiste woorden in de goede volgorde in een laatje klaar liggen. Volzinnen over het gebruik van de warme kruik, oranjebloesem, de thymol.’ Alleen buiten de apotheek heeft Herman moeite om een gesprek aan te knopen met een ander mens. Zelfs met de overburen is er een drempel. ‘Ik had een grapje tegen ze kunnen maken. Ik had ze kunnen vragen wat ze zo laat op straat deden. Ik had het zo kunnen doen, ik was de overbuurman, ze kenden me, ik zag ze haast elke avond in de nacht verdwijnen. Nog nooit hadden we een woord gewisseld en één keer moest de eerste keer zijn. Maar ik zweeg weer eens.’. Eén van de weinigen waar hij contact mee heeft is Clara. Hij leerde haar kennen op één van zijn wandelingen al is het voornamelijk Clara die hem toen tot een gesprek heeft gedwongen. Alhoewel hij in eerste instantie niet van plan is om haar nog een keer te zien( ‘Ik zei: ’Tot ziens’, en stak een hand op die iets anders betekende.’) verandert dat wanneer Carla zijn apotheek binnen komt. ‘Ik weet niet meer of ik iets zei, of wat ik zei. Ik weet nog wel dat ik knikte in haar richting, en haar met die beweging van mijn hoofd mijn leven binnen liet.’
Het ongeluk heeft Herman uit zijn lood geslagen en hij gaat in de nacht door de stad dwalen. De zoektocht naar de identiteit van het verongelukte slachtoffer brengt onverwachte ontmoetingen waardoor hij zijn eigen remmingen nog beter beseft. Hij beseft wat hij mist en een kortstondig seksueel treffen met een man in het nachtelijke park leert hem dat zijn leven zonder échte liefde nooit echt vol zal zijn.
De stad Graz met zijn vele mooie gebouwen, parken en straten is een sfeervol decor voor de wandelingen van deze gevoelige, beminnelijke mens. Je kan als lezer niet anders dan medelijden voelen voor de schrijnende eenzaamheid van Herman. Een zwaar onderwerp dat door Moeyaerts taal een fijne lichtheid krijgt.
Deze roman kwam tot stand nadat Bart Moeyaert op uitnodiging van het Literaturhaus Graz in die stad verbleef. Bart Moeyaert schrijft vanuit zijn gevoel en dat merk ik ook in deze roman. Het is een stil boek en je moet als lezer goed kijken naar wat er wel en niet geschreven staat. Zo subtiel geeft de auteur de gevoelens van zijn protagonist weer. De verlatenheid en levensangst van Herman worden opgeroepen in een taal die is terug gebracht tot het hoogst noodzakelijke. In deze dunne roman zijn grote gevoelens van een gewoon mens op papier gezet. Dat Bart Moeyaert zoveel prijzen heeft gewonnen mag dan ook niet verbazen.
Marianne Verschaeren, huisrecensente Boekensite.gent