Doorlevers Ervaringsverhalen over doorleven met kanker

In Doorlevers van Danielle Hermans vertellen vijftien mensen – jong en oud, man en vrouw, met en zonder gezin – hoe zij omgaan met het leven met kanker. Door nieuwe, soms experimentele, medische behandelingen leven mensen met levensbedreigende kanker maanden, zelfs jaren, langer dan verwacht. Iedereen haalt opgelucht adem: ‘Het gaat weer goed.’ Maar zo simpel ligt het niet.

Hoe pak je de draad weer op als er zoveel onzekerheid is over je toekomstperspectief? Begrijpen je werkgever en bedrijfsarts in wat voor wereld je je nu bevindt? En jij? Begrijp jij jezelf nog? Veel doorlevers lopen er bijna dagelijks tegenaan dat er voor hen weinig plek in de maatschappij is.

Hoe zit het met je partner en hoe leg je het aan je kinderen uit? En hoe pakken je vrienden het op? Gaan ze dichter bij je staan of nemen ze juist afstand?

Mijn grootmoeder, het lieve mens stierf 29 jaar geleden, weigerde pertinent het woord kanker uit te spreken. Zij, en veel van haar generatiegenoten, had het consequent over ‘K’. Die letter werd schroomvallig uitgesproken, alsof het openlijk spreken over die ziekte onheil zou afroepen over degene die de euvele moed had het over ‘K’ te hebben. Laat staan over kanker. Toen ik een tiener was, stierf mijn tante Karin, veel te jong en veel te plots aan kanker. Dat heb ik pas later vernomen, want ik heb heel lang gedacht dat ‘K’ zoiets was als tbc.

De tijden zijn gelukkig veranderd, kanker is niet langer een ziekte waar je geheimzinnig over moet doen en dat is maar goed ook. In België was kanker in 2019 de op één na belangrijkste doodsoorzaak: 25,8% (cijfers van Statbel). Bij mannen lag dat percentage zelfs op 28,8%. Als 1 van de 4 overlijdens aan kanker gerelateerd is, wil dat zeggen dat iedereen wel iemand kent die aan die ziekte lijdt of eraan is overleden. Wat maakt dat kanker een plaats inneemt in ieders leven.

‘In 2014 kreeg ik longkanker. In een paar minuten veranderde mijn leven van een kabbelend, onbezorgd bestaan in dat van een kankerpatiënt.’ Zo begint Daniëlle Hermans de inleiding van “Doorlevers. Ervaringsverhalen over doorleven met kanker”. In dat boek komen vijftien mensen aan het woord die een kankerdiagnose kregen. Elke ‘ervaringsdeskundige’ krijgt ruimschoots de tijd om te vertellen wat die ziekte voor hun betekent. Hoe ga je om met het nieuws, hoe leef je voort met die sluimerende tijdbom in je lijf, ook als de behandelende arts je – voorzichtig – zegt dat je medicijnen aanslaan en je wellicht nog heel wat stabiele jaren met een goede levenskwaliteit voor je hebt? ‘Wat als dat niet zo is?’ vraagt Annemiek (42) zich af. ‘Wat als resistentie en bijwerkingen verdere behandeling onmogelijk maken en er niet op tijd een nieuw medicijn voor mij is? Het is een spagaat tussen hoop en angst die me 24/7 bezighoudt.’ Of zoals Tess (36) opmerkt: ‘Ik heb mijn lange termijn verloren.’

Vorig jaar augustus kreeg ik zelf tijdens een jaarlijkse controle bij de uroloog de boodschap dat ik naast prostaatkanker ook een tumor in mijn rechter longkwab heb. Die tumor bleek kwaadaardig te zijn én er waren uitzaaiingen. (Dat heet bij kanker stadium 4: Door zeer precies vast te stellen in welk stadium een kanker zich bevindt, kan op basis van de wereldwijde registraties met meer zekerheid gekozen worden voor een doelgerichte therapie.) Van het ene op het andere moment stond mijn leven in lichterlaaie en moest ik op zoek naar nieuw houvast. Wég onbekommerde oude dag. Wég mentaal én lichamelijk evenwicht. Wég rust. Niet welkom chronische onrust. Niet welkom onzekerheid. Niet welkom schuldgevoel. Ik herken dan ook veel van wat de getuigen in dit boek zeggen. Hun angst en onzekerheid, hun zoektocht naar antwoorden, hun frustratie en hoop. In een aantal gevallen hun geestelijke herrijzenis. Met mij gaat het momenteel goed, de laatste onderzoeken leverden hoopvolle resultaten op. Maar wat zal de toekomst brengen? Zal mijn lijf me nog eens in de steek laten? Want ‘het vertrouwen dat ik altijd heb gehad in mijn lijf en mijn eigen gevoel daarover ben ik (..) volledig kwijt’ (Christel, 42). 

“Doorlevers” geeft geen antwoorden op die vragen, maar laat vooral zien hoe vijftien lotgenoten met hun ziekte omgaan. Vaak is dat voor lotgenoten of hun omgeving al genoeg. Weten dat je niet alleen bent. Dat anderen ook door een diep dal zijn gegaan en erin geslaagd zijn hun leven daarna weer op te pikken. Dat je kunt vergelijken wat eigenlijk niet te vergelijken valt. En dat je kunt delen. Bij de een klinkt enig fatalisme door in wat hij zegt, bij de ander bemerk je hoop: ‘Je kijkt als doorlever altijd met één oog de afgrond in, maar nu heb ik in ieder geval wel het idee dat ik aan de goede kant van de afgrond loop. Waar het niet zo angstaanjagend steil is.’ (Cato-Margo, 48). Die hoop houdt je recht in de strijd voor het leven. Zoals Daniëlle (55) vol goede moed opmerkt: ‘Dié kant ga ik op. Vóóruit. Misschien is er toch een toekomst en dan wil ik erbij zijn.’ 

Martin Overheul
Redacteur Boekensite Gent

Interessante links:

https://www.kanker.be
https://www.allesoverkanker.be
https://www.komoptegenkanker.be