D-Day girls

In de overtuiging dat Groot-Brittannië was verwikkeld in een existentiële strijd om haar voortbestaan richtte Churchill een geheime dienst op: de SOE (Special Operations Executive). De spionnen in deze dienst behoorden tot de crème de la crème. Hun taak was, zo verklaarde Churchill, om Europa in ‘lichterlaaie’ te zetten. Maar met nagenoeg alle mannen aan het front was de SOE gedwongen over te gaan tot een ongeevenaarde stap: het rekruteren van vrouwen. 

39 vrouwen lieten hun families en geliefden achter en meldden zich aan… Dit is hun verhaal.

In D-Day Girls vertelt Sarah Rose aan de hand van recent geopenbaard archiefmateriaal, dagboeken en herinneringen het verhaal van deze vrouwen uit de SOE: Andrée Borrel, een vechtlustige en gewiekste Parisienne die, met de Gestapo op haar hielen, vele Duitse verbindingslijnen wist te saboteren; Odette Sansom, een ongelukkig getrouwde jonge moeder die de SOE zag als een ontsnapping uit haar saaie leven naar een betekenisvol groots avontuur en Lise de Baissac, een sterk en onafhankelijk lid van de Franse ‘high society’ en ontegenzeggelijk de koningin van de SOE. Samen met 36 andere vrouwen legden zij met hun spionage- en sabotageactiviteiten achter de vijandelijke linies de basis voor het succes van de D-Day-invasie, die uiteindelijk de ommekeer van de Tweede Wereldoorlog zou worden.In de overtuiging dat Groot-Brittannië was verwikkeld in een existentiële strijd om haar voortbestaan richtte Churchill een geheime dienst op: de SOE (Special Operations Executive). De spionnen in deze dienst behoorden tot de crème de la crème. Hun taak was, zo verklaarde Churchill, om Europa in ‘lichterlaaie’ te zetten. Maar met nagenoeg alle mannen aan het front was de SOE gedwongen over te gaan tot een ongeevenaarde stap: het rekruteren van vrouwen. 

39 vrouwen lieten hun families en geliefden achter en meldden zich aan… Dit is hun verhaal.

In D-Day Girls vertelt Sarah Rose aan de hand van recent geopenbaard archiefmateriaal, dagboeken en herinneringen het verhaal van deze vrouwen uit de SOE: Andrée Borrel, een vechtlustige en gewiekste Parisienne die, met de Gestapo op haar hielen, vele Duitse verbindingslijnen wist te saboteren; Odette Sansom, een ongelukkig getrouwde jonge moeder die de SOE zag als een ontsnapping uit haar saaie leven naar een betekenisvol groots avontuur en Lise de Baissac, een sterk en onafhankelijk lid van de Franse ‘high society’ en ontegenzeggelijk de koningin van de SOE. Samen met 36 andere vrouwen legden zij met hun spionage- en sabotageactiviteiten achter de vijandelijke linies de basis voor het succes van de D-Day-invasie, die uiteindelijk de ommekeer van de Tweede Wereldoorlog zou worden.

Sarah Rose werkt als nieuwscolumnist bij de Wall Street Journal. Ze verwierf als auteur bekendheid met twee boeken: The Spies Who Armed the Resistance, Sabotaged the Nazis and Helped Win World War II, en het veelgeprezen For All the Tea in China: How England Stole the Worlds Favorite Drink and Changed History.

D-Days girls zet Britse vrouwelijke spionnen die de nazi’s tijdens de tweede Wereldoorlog saboteerden in de kijker. Het levensverhaal  van vijf  vrouwen, Odette Sansom, Lise de Baissac en Andrée Borrel, Yvonne Rudellat en Mary Herbert wordt geplaatst in het licht van de gebeurtenissen in Frankrijk tijdens de periode ‘42 tot ‘45. Deze vrouwen riskeerden hun leven om de geallieerde overwinning in Europa te verzekeren. Eens boven Frankrijk gedropt deden ze alles, van treinen laten ontsporen, wapenarsenalen opblazen, stroom- en telefoonlijnen vernietigen, spionneren en belangrijke informatie verzamelen en doorseinen naar de Britten.

In tegenstelling tot de mening van de altijd eigenzinnige historicus Max Hasting, dat met name de vrouwen die behoorden tot de Special Operations Executive weinig hebben bijgedragen tot de geallieerde overwinning en hun verhalen teveel romanistisch geklets bevatten, stelt Sarah Rose vast dat het vooral juist deze vrouwen waren wiens heroïsche inbreng niet naar waarde werd gewaardeerd. Vele van deze D-day girls werden  gevangen genomen, gefolterd en geëxecuteerd, maar evenzeer leggen tal van historische feiten hun wezenlijke bijdrage tot de organisatie en de bewapening van het verzet  bloot. Van hun dapperheid getuigde dat ze wisten dat de gemiddelde levensverwachting van een vrouwelijke spion drie maanden was.

Rose baseerde zich voor deze non-fictie op uitgebreid onderzoek, persoonlijke verhalen en op pas in 2003 door Groot-Brittannië vrijgegeven oorlogsdocumenten. Over haar onderzoekswerk is ze zelf zeer enthousiast, meer dan 100 pagina’s besteedt ze aan citaten, geschiedenisfeiten, overlevering, rapporten van de toenmalige SOA, beëdigde verklaringen en gerechtelijke bewijsstukken. Toch leest het geheel alsof veel bij mekaar gegooid is en waarbij vele feiten strikt genomen als mening worden geïnterpreteerd, ongeorganiseerd en leest het moeilijk om de biografieën van deze dames geordend te volgen.

Is het een historische roman? Een thriller? Een wetenschappelijke onderbouwd non-fictieverhaal?  Het is Sarah Rose zeker wel gelukt de bijzonder heldhaftige inbreng van deze vrouwelijke spionnen te gedenken, en vanuit een feministisch perspectief het onrecht te noteren waarmee vooral zij na de oorlog te weinig werden gelauwerd, sommige zelf zonder enige verdienstelijkheid of erkenning en hun verwoeste leven moesten verder zetten.

Koen E.