De Parijzenaar

In De Parijzenaar vertelt Isabella Hammad het verhaal van Midhat Kamal, de zoon van een vermogend textielhandelaar uit Nablus, een stad in het Ottomaanse Palestina.

In 1914 vertrekt hij om medicijnen te gaan studeren in Montpellier, waar hij verliefd wordt. Wanneer hij terugkeert naar Nablus, is de Eerste Wereldoorlog afgelopen, het Ottomaanse rijk uiteengevallen en hebben de Britten het mandaat over Palestina gekregen. Onrust borrelt onder de oppervlakte en zoekt steeds vaker een weg naar buiten. Het idee van een onafhankelijke staat is geboren. Midhat moet kiezen tussen zijn innerlijke overtuigingen en de verwachtingen van zijn gemeenschap. Hij komt er met zijn naasten achter wat het betekent om voor onafhankelijkheid te strijden in een wereld die zich op een kantelpunt bevindt.

Isabelle Hammad vertelt het verhaal van Midhat Kamal de zoon van een vermogend textielhandelaar in Nablus, een stad in het Ottomaanse Palestina. In 1914 vertrekt hij om medicijnen te gaan studeren in Montpellier. Als student beleeft hij er een amoureuze tijd en komt hij in contact met de nieuwe wereld, waar ook buitenlandse Turken deel van uitmaken. Wanneer hij terugkeert naar Nablus is de Eerste Wereldoorlog afgelopen, is het Ottomaanse rijk uiteengevallen en hebben de Britten het mandaad over Palestina verworven. Met de opkomst van de Zionistische immigratie ontstaat er onrust die steeds gewelddadiger haar weg zoekt. Het idee van een onafhankelijke staat Palestina wordt geboren. Midhat zoekt zijn persoonlijke weg, tussen zijn innerlijke dromen en overtuigingen en de verwachtingen van de gemeenschap waar hij door zijn geboorte toe behoort. Hij is de buitenstaander, de Parijzenaar, die met zijn familie terecht komt in een volk op zoek naar onafhankelijkheid, ongelijke strijd en verlies.  Hij beseft dat het een wereld is op een kantelpunt, maar  hij voorziet  een nefaste toekomst voor zichzelf en zijn volk.

Het verhaal baseert Isabelle Hammad op haar grootvader, die effectief  zo’n honderd jaar geleden als de Parijsenaar in Palestina leefde.  Anekdotes en familieherinneringen bundelt ze samen na een bezoek dat ze samen met haar grootmoeder zoveel jaren later aan Palestina brengt.  Zelf is ze nu Brits-Palestijns, 27 jaar, en ze schrijft met dit boek een getuigenis, een intriest verhaal, maar nog even actueel.

Haar schrijfstijl is kalm, weloverwogen, prettig en getalenteerd. Ze laat vooral Arabieren aan het woord, laat hen discussiëren over de impact van de Zionistische immigratie, hun onderlinge vetes, de politieke onmogelijkheid tot eensgezindheid, de eerste Palestijnse opstanden, verdeeltijd in het Midden-Oosten, bitterheid en ellende. Ze schrijft hier een ondraaglijk triest boek, een verhaal over nationale en persoonlijke nederlagen. De Midhat figuur maakt deze geschiedenis evenwel draaglijk: hij heeft het gevoel ergens te zijn, maar er niet van te zijn.  Na zijn opleiding in Frankrijk blijft hij in Palestina de ‘Parijzenaar’, gekleed in een westers kostuum, met snor en wandelstok, vormelijk en gedistantieerd. Hij is nooit meer echt thuis in zijn land, en voelt zich een vreemdeling in  een noodlottige regio. Midhat slaagt erin altijd ver weg van de onrust te vertoeven.  Hij blijft zich wentelen in een vroegere liefdesaffaire en beleeft de wereld meer in een romantische droom dan in zijn afschuwelijke realiteit. Midhat is de figuur die ondanks de feitelijkheden alle redenen blijft verzinnen om hoop te blijven koesteren.

‘De Parijzenaar’ bevat een kaart, een lijst met de personages en een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in de ontwikkeling van de Palestijnse en Syrische nationalistische bewegingen van 1882 tot 1936.  Het is de ontstaansperiode van de Palestijnse kwestie tot aan de tweede wereldoorlog, met de nefaste invloeden van de Europese politiek en mogendheden op het teloorgaand grote Ottomaanse rijk.

Isabella Hammad ontpopt zich met deze debuutroman tot een natuurlijke sociale romanschrijver, ze geeft een helder en bitter beeld over een nog lang niet opgeloste opstand van een volk op zoek naar zelfbeschikking.  Ze doet dit aan de hand van levendige dialogen en de flair van een grappige verteller waardoor ze de verdeeldheid  in de Arabische wereld begrijpbaar en met zin voor humor tot ons laat komen.

Koen E.