De stilte van de vrouwen

De Trojaanse Oorlog draaide om één vrouw, die zelf nooit aan het woord was – tot nu, in De stilte van de vrouwen van Pat Barker. Voor de lezers van Mythos van Stephen Fry.

Wanneer haar stad in handen valt van de Grieken, is Briseïs’ leven geruïneerd. Haar man en broers worden vermoord en zijzelf verandert van koningin in gevangene, de oorlogstrofee van de goddelijke strijder Achilles. 
Tijdens de lange, bittere oorlog werden ontelbaar veel vrouwen uit hun huis geroofd en aan de strijders toebedeeld. De Trojaanse Oorlog staat bekend als een mannenepos, maar hoe verging het de vrouwen, door de geschiedenis de mond gesnoerd?  
De stilte van de vrouwen is een historische roman geïnspireerd op de Griekse mythologie, over het leven van een vrouw te midden van de chaos van een van de beroemdste oorlogen van de geschiedenis, waarin zij vecht voor haar vrijheid.  

De Illias is het grote helden en mannen epos van Homerus, waarin de grootste aller oorlogen wordt neergeschreven en de allergrootste helden van Griekenland worden herinnerd. Pat Barker, Brits schrijver, schrijft nu ‘De Stilte van de Vrouwen’. Hetzelfde verhaal, maar door de ogen van de vrouwen in kwestie. 

De oorlog begon om een vrouw, Helena, geschaakt door Paris naar Troye.  Zij komt in het boek niet aan bod, maar wel de vrouwen van de andere helden.  Dit boek is niet geschreven vanuit diepgaand historisch onderzoek, maar strookt met de nieuwe vraag naar literatuur over sterke vrouwen die de wereld een wending gaven. Zo wordt deze klassieke mythologie als oergeschiedenis herschreven.

Briseïs was een Trojaanse weduwe die door Achilles werd ontvoerd als oorlogsbuit. Zij werd zijn lievelingsslavin en minnares. Nadat Agamemnon door een orakelvoorspelling zich verplicht zag zijn minnares Chyseïs op te geven, eigende hij zich als opperkoning de mooie Briseïs toe. Achilles was woedend,  trok zich uit de oorlog terug en de Grieken verloren de bovenhand in de strijd. Zelfs nadat Agamemnon Briseïs teruggegeven had, en gezworen had haar niet te hebben aangeraakt, bleef Achilles koppig volharden. Pas toen zijn beste vriend Patroclus in Achilles’ wapenuitrusting door Hector werd gedood, liet hij zijn wrok varen en keerde het tij voor de Grieken. Troye werd verslagen en Achilles stierf als grote held. 

Barker vertelt hetzelfde verhaal.  Zonder enig mededogen, afstandelijk en aanschouwelijk en brengt  al even indringend als Homerus de smerige oorlogswereld tot leven. De mannen wordt uiteindelijk weinig aangewreven, het blijft een oorlogsdrama. Het leven van de vrouwen in de kampen is wel minstens even dramatisch. Vrouwen die zwanger waren moesten door de vijand met een speer  doorboord worden, ze konden geroofd worden als oorlogsbuit en als minnares of slavin verplicht worden de mannen te behagen, kinderen te baren en het vuile werk in het oorlogskamp te dragen.  

In tegenstelling tot Homerus brengt Barker soms wel een verfijnd en invoelend verhaal, zonder spoor van spot of medelijden, een andere belichting van dezelfde Illias, nu als vrouwenepos, maar met even grote heldinnen. 

Koen E.