Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit

Autisme: dat is toch dat je supersnel kunt uitrekenen dat 7 augustus 1984 op een dinsdag viel? Nou… nee. Bianca Toeps legt je in dit boek haarfijn uit wat het wél betekent als je autisme hebt. 
Dat doet ze bijvoorbeeld door te kijken wat de wetenschap zegt over autisme (en waarom sommige theorieën de prullenbak in kunnen), maar ook door haar eigen verhaal te vertellen, en andere mensen met autisme te interviewen. Bianca beschrijft op een frisse en luchtige manier de verschillende situaties waar je als autist tegenaan loopt in het dagelijks leven. Daarnaast geeft ze niet-autistische mensen tips: wat je doet als iemand je liever niet aankijkt, waarom je soms beter kunt mailen en vooral waarom het helemaal geen compliment is als je zegt ‘maar je ziet er helemaal niet autistisch uit!’ 

“Toen ik de diagnose autisme kreeg, dacht ik in eerste instantie dat ik met al mijn overprikkeling zou leren omgaan. Toen dat niet het geval bleek, moest ik door een klein rouwproces. Ik weet inmiddels hoe ik een autistische burn-out kan voorkomen, maar ik loop nog steeds tegen grenzen aan – ik kom ze nu eenmaal eerder tegen dan ik zou willen.” Aan het woord is Bianca Toeps, die dagelijks druk in de weer is als fotografe, websiteontwikkelaar, blogger en schrijfster. Daarnaast is ze autist. Heeft ze autisme. Is ze iemand op het autistische spectrum. Daarover schreef ze ‘Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit’, een boek waarin wetenschap en dagelijkse realiteit soms door elkaar en dan weer hand in hand lopen. 

Een van de redenen waarom Toeps haar boek schreef, is ergernis. Ze ergert zich aan de vooroordelen die er leven tegenover autisten (gevoelloos, niet sociaal, in zichzelf gekeerd) en vindt terecht dat er nood is aan meer kennis en inzicht in autisme. Daarin is overigens al een belangrijke stap gezet door autisme niet meer in talloos veel vakjes te stoppen, maar het te benoemen als een autismespectrumstoornis (ASS), wat een stuk adequater is dan bijvoorbeeld ‘Asperger’. Die laatste typering van autisme is overigens een verwijzing naar de Oostenrijkse kinderarts Hans Asperger, die zijn naam gaf aan de symptomen die hij in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw had bestudeerd (hij stelde bij door hem onderzochte kinderen ‘een gebrek aan inlevingsvermogen, weinig vaardigheden om vriendschappen te sluiten, eenzijdige conversatie, enorme belangstelling in bepaalde zaken en onhandige bewegingen’ vast). 

Asperger krijgt in dit boek terecht duchtig op zijn donder van Toeps, want de kinderarts bleek een enthousiaste dienaar van het nazisme te zijn geweest. Door zijn toedoen werden bijna 800 kinderen vermoord in de Am Spiegelgrundkliniek bij Wenen, waar het euthanasieprogramma door de nazi’s werd uitgevoerd. De slachtoffers waren kinderen met autisme, een handicap of kinderen uit zogenaamde asociale gezinnen.

Een andere reden waarom ze aan dit boek begon, is het verschaffen van kennis en inzicht in wat autisme doet met de persoon die autisme heeft. Toeps werpt een verhelderend licht op haar eigen denk- en leefwereld en geeft tegelijkertijd een duidelijk beeld van de wereld zoals die door iemand met autisme wordt gepercipieerd. Autisten hebben het doorgaans moeilijk met het verwerken van prikkels, hun hersenen werken anders dan die van niet-autisten. Vandaar bijvoorbeeld de lastige omgang met sociale contacten. In dergelijke situaties krijgen autisten zodanig veel impulsen voorgeschoteld, dat ze er niet in slagen die meteen te verwerken. Dat gebeurt vaak in een later stadium, op een andere plaats, ergens waar ze zich thuis of gerust voelen en de stortvloed van impulsen een halt is toegeroepen. Niet-autisten zijn in staat zich te focussen en de ruis die ze beschouwen als niet-relevant te negeren. Autisten missen een dergelijke filter. Dat maakt dat ze het volledige beeld niet zien, maar wel al de details waaruit dat beeld bestaat.

‘Je ziet er helemaal niet autistisch uit’ biedt de lezer een kijkje in de leefwereld van iemand met autisme. Toeps zorgt ervoor dat de teneur van haar boek nergens te academisch wordt, ook niet in de stukken die wat meer verklaren en uitleggen. Haar stijl is op een leuke manier eigengereid, modern, vlot, humoristisch (ze stond erop dat ook de flauwe woordspelingen behouden bleven) en tegelijk toch ook informatief, met kennis van zaken en relevant. Dit is dan ook een aanrader voor eenieder die met autisme te maken heeft of er meer over wil weten zonder daarvoor meteen naar gespecialiseerde literatuur te moeten grijpen.

Martin Overheul

"Ik ben autastisch"

Editie speciaal voor kinderen van bestseller 'Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit'

Je kunt Bianca herkennen aan haar petje, dat heeft ze altijd op. Ze draagt graag wijde kleding die lekker zit, is dol op Japan en verzamelt alles wat met Disney te maken heeft. En ze heeft autisme.

Wat betekent dat precies? Bianca legt je uit hoe autistische hersenen werken en waarom sommige dingen voor autistische kinderen vaak net even anders gaan. Wat is er lastig als je autisme hebt? En wat juist leuk? En hoe kun je moeilijke dingen makkelijker maken? Bianca's vrienden Daan, Sam en Robin kunnen erover meepraten en delen hun ervaringen. Dit boek is voor iedereen met autisme, maar ook voor alle broertjes en zusjes, vrienden en vriendinnen, opa's en oma's, moeders en vaders en meesters en juffen.

Kies je kaft! Om deze editie zit een speciaal stofomslag dat je op verschillende manieren om het boek kunt vouwen. Zo kun je kiezen uit wel vier verschillende kaften.

Alle info over dit boek vind je op https://www.boek.be/boek/ik-ben-autastisch

Tijdens de eerste jaren van mijn onderwijsloopbaan die startte in 1977 werd ‘zorg’ niet structureel aangepakt. We deden dit naar eigen inzicht en met de skills die we toen hadden. Het schoolleven was ook veel, héél veel rustiger. Niet dat het daarom specifiek beter was. We weten wel degelijk beter nu.

Bij het lezen van dit boek overviel het mij toch dat wij, niettegenstaande wij enthousiast en vol liefde voor ons vak toch veel dingen niet begrepen. Zo’n frappant voorbeeld is een kind dat je niet aankijkt als er tegen gesproken wordt of als het zelfs een uitbrander krijgt. (ik beter trouwens nog altijd van overtuigd dat kinderen wel eens een uitbrander verdienen…) Dit werd aanzien als een groot gebrek aan respect. Maar met een autistisch kind ligt dat anders, we wisten het toen niet.

Bianca Toeps schreef een schitterend boek over haar autisme ‘Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit’  heel verrijkend voor iedereen die ermee te maken krijgt.

Nu is er het jeugdboek ‘Ik ben autastisch!’ waar Bianca Toeps in 10 heldere en vrolijke hoofdstukken met veel tips en info ook kinderen laat kennismaken met autisme. Het is een knap boek geschreven vanuit de intrinsieke beleving en net daarom zo waardevol. Een boek dat toch wel op elke school aanwezig mag zijn.

Jan Stevens, redacteur boekensite.gent

Alle info over dit boek vind je op https://www.boek.be/boek/ik-ben-autastisch