Straf

Ferdinand von Schirach beschrijft in zijn nieuwe boek Straf twaalf menselijke lotgevallen. Zoals eerder in de bundels Misdaden en Schuld laat hij zien hoe moeilijk het is een individu recht te doen en hoe vooringenomen onze begrippen van ‘goed’ en ‘slecht’ vaak zijn.
Ferdinand von Schirach veroordeelt nooit. Met rustige distantie en tegelijkertijd vol empathie vertelt hij over eenzaamheid en vervreemding, over hoe we streven naar geluk en daarbij falen. Wat is waarheid? Wat is werkelijkheid? Hoe zijn we geworden wie we zijn?
Zijn verhalen zijn vertellingen over onszelf.

Het samenleven van mensen lijkt eenvoudig en wordt geregeld door afspraken, wetten en ook sancties. Maar zoals we allemaal op het dagelijkse journaal vernemen is het juridische systeem soms helemaal niet waterdicht. Procedurefouten, interpretaties, de toevallige keuze van een jury, soms de stomste fouten kunnen ertoe leiden dat het fundamentele vertrouwen dat onze justitie rechtvaardigheid kan creëren, wankelt. 

Schirach is zelf advocaat en na 20 jaar als strafpleiter te zijn aangesteld, verhaalt hij zeven strafzaken, concrete wedersamenstellingen, waarin onze algemene wetten falen. Zijn gevallen gaan over drugsdelicten, moord, bedrog, afzetting, en diefstal. Zijn strafzaken zijn des te sterker omdat ze authentiek zijn en omdat wat oppervlakkig een snelle en eenvoudige beoordeling voorstelt bij dieper onderzoek steeds dubieuzere kantjes kan blijken te krijgen, tot alleen hulpeloosheid overblijft, of zelfs straffeloosheid, zowel voor daders, slachtoffers als voor de gemeenschap. 

In beknopte, afstandelijke stijl geeft de schrijver verslag van feiten en gebeurtenissen, zonder te psychologiseren, te filosoferen of te beoordelen. Vanuit perspectiefwijzigingen en innerlijke monologen van individuele personages kan de lezer de strafzaken vanuit meerdere kanten bekijken. De waarheid blijkt niet altijd de waarheid, zo kan het gebeuren dat rechtvaardigheid soms uitmondt in uitzichtloze eenzaamheid en vervreemding. 

‘Straf’ is straf, in de twee betekenissen: straffe verhalen en straf als detentie, of beter, straffeloosheid. 

Koen E