Het ijs
auteur:
Anna Kavan
ISBN nummer:
9789020415544
uitgeverij:
Atlas Contact
Body:
Het ijs werd in 1967 uitgeroepen tot de beste sciencefictionroman van het jaar en betekende de doorbraak van Anna Kavan, die een jaar later overleed. In een bevroren, post-nucleair landschap begint een anonieme verteller een hallucinerende zoektocht naar een vreemd en ongrijpbaar ‘ijsmeisje’, zo broos als glas, met lang wit haar. Hij steekt bevroren zeeën en vorstige vlaktes over en baant zijn weg door verwoeste steden, alles om haar te bevrijden uit de greep van een tiran genaamd ‘de wachter’ voordat het ijs om hen heen dichtslibt.
Het einde is nabij. Een nucleaire wereldoorlog wordt gevolgd door een nucleaire winter. Terwijl de laatste mogendheden elkaar de vernieling in drijven, rukt het nietsontziende ijs op. Onhoudbare mensenstromen gaan tegen beter weten in op zoek naar warmere oorden, in de hoop het onvermijdbare nog even te vermijden. Het is tegen deze achtergrond dat een naamloze verteller op zoek gaat naar een voormalige geliefde, die de gevangene is van de wrede en machtige landvoogd.
Het IJs verscheen in 1967, tijdens de hoogdagen van de Koude Oorlog en kan dan ook onmogelijk los gezien worden van dit tijdperk waar de constante angst voor nucleaire zelfvernietiging slechts enkele jaren na de Cubaanse rakettencrisis realiteit was. Toch zouden we Anna Kavan te kort doen door haar werk af te doen als een er te dik op liggende Koude Oorlog parabel. ‘Het ijs’ is veel meer dan dat.
Realiteit, dromen, hallucinaties en herinneringen betreden constant elkaars domein, wat het voor de lezer niet altijd even gemakkelijk maakt om te volgen, maar dat is het voor de verteller ook niet. Het ijs is tegelijk episch en claustrofobisch. Kavans schrijfstijl past perfect bij ons hoofdpersonage, voor wie we naarmate het verhaal vordert steeds minder sympathie voelen. Zijn queeste om zijn geliefde, een fysiek en mentaal fragiel meisje te vinden en te bevrijden lijkt aanvankelijk een nobel doel te hebben. Maar hoe meer we in zijn aanwezigheid en mentale toestand vertoeven hoe duidelijker het wordt dat het meisje misschien niet beter af is bij hem dan bij de landvoogd.
Dit is geen klassiek verhaal van de nobele heer die de dame in nood redt en daarna lang en gelukkig samenleven. Dit is geen sprookje. Het ijs is een nachtmerrie, maar wel een van het soort waar je gerust wel wat langer in wil vertoeven. Eenmaal in deze angstdroom gezogen geraak je er als lezer slechts weer uit wanneer de laatste bladzijde omgedraaid is.
In zijn nawoord noemt Auke Hulst Het ijs “een klein meesterwerk”, een claim waar weinig op af te dingen valt. Ice, zoals de roman in het originele Engels heet, betekende de grote doorbraak voor Anna Kavan, die helaas niet lang van haar succes heeft kunnen genieten, daar zij in 1968 aan een hartfalen stierf. In de vijftig jaar die volgden zou Het ijs tot een cultklassieker uitgroeien en ook vandaag is het nog steeds een aanrader, niet alleen voor sciencefictionliefhebbers, maar voor iedereen die graag een goed boek leest.
Een gastrecensie
prijs:
€ 15.00