Kijk wat ik gedaan heb
Lizzie was een bijl gaan pakken
Om op haar moeder in te hakken
Veertig slagen gaf ze haar.
Maar ze was nog lang niet klaar:
Haar vader kreeg ook, hop, meteen
Veertig slagen, plus nog een.
Of niet?
In haar meeslepende debuut Kijk wat ik gedaan heb werpt Sarah Schmidt een nieuw licht op een van de meest fascinerende moordzaken aller tijden, die ze schildert als een intiem verhaal over een explosieve gezinssituatie waar liefde ver te zoeken is.
Op de ochtend van 4 augustus 1892 roept Lizzie Borden naar de dienstmeid: 'Iemand heeft vader vermoord.' De gruwelijke moord op Andrew en Abby Borden, die in hun eigen huis in Fall River in Massachusetts door bijlslagen om het leven zijn gebracht, levert veel onbeantwoorde vragen op en nauwelijks sporen die tot de dader kunnen leiden. Hoewel de buren geen idee hebben waarom iemand het gewaardeerde echtpaar iets aan zou willen doen, hebben degenen die het gezin van dichtbij kenden een ander verhaal - dat van een vader met driftaanvallen, een rancuneuze stiefmoeder en twee ongetrouwde zusters met een band die nog sterker is dan bloed en een wanhopige hang naar onafhankelijkheid.
Terwijl de politie op zoek gaat naar aanwijzingen, troost Emma de steeds radelozere Lizzie die alleen maar onsamenhangende flitsen van herinneringen aan die ochtend heeft. Was ze in de schuur of in de perenboomgaard om aan de verstikkende hitte in huis te ontsnappen? Wanneer had ze haar stiefmoeder voor het laatst gesproken? Waren ze echt dood en zou alles nu beter worden? Knap heen en weer springend tussen het perspectief van de onbetrouwbare Lizzie, haar oudere zus Emma, de dienstmeid Bridget en de raadselachtige vreemdeling Benjamin ontvouwt Sarah Schmidt langzaam maar zeker een adembenemend beeld van de gebeurtenissen van die dag.
Lizzie Andrew Borden (19 juli 1860 - 1 juni 1927) was een Amerikaanse vrouw die centraal stond in de moord op haar vader (Andrew Borden) en stiefmoeder (Abby Durfee Gray) die met een bijl om het leven werden gebracht op 4 augustus 1892 in Fall River, Massachusetts. De moorden, de rechtszaak en de daaropvolgende aandacht van de media zorgden voor een cause célèbre. Hoewel Borden werd vrijgesproken, werd niemand anders verdacht en is er tot op heden nog steeds discussie over wie de moorden heeft gepleegd. Het verhaal is intrigerend, vooral omdat het zo lang onopgelost bleef. “Kijk wat ik gedaan heb” is Sarah Schmidt's hervertelling van het verhaal en wat zij denkt dat er gebeurd is. [bron: Wikipedia]
De gruwelijke gebeurtenissen in het huis van de familie Borden in Fall River, Massachusetts, worden verteld vanuit de gezichtspunten van Lizzie, haar oudere zus Emma en de Ierse huishoudhulp van de Bordens, Bridget. De drie vrouwen smachten allemaal om te ontsnappen. Ze zitten elk gevangen door de financiële en sociale omstandigheden van het vrouw zijn in de late 19e eeuw. Geen van hen is bijzonder sympathiek. Elk van hen heeft zijn eigen eigenaardigheden, zijn eigen bizarre karaktertrekken die goedaardig lijken maar zich ontwikkelen tot iets veel kwaadaardiger.
Na een verijdelde romance, is Emma voor altijd gebonden aan haar veeleisende zus Lizzie. Ze is er om de grillen van haar zuster te temperen, en fungeerde altijd als een buffer tussen Lizzie en haar vader. Ze houdt van haar zus, maar walgt ook af en toe van haar acties.
De dienstmeid, Bridget, droomt ervan terug te keren naar haar vaderland, Ierland, maar zit onder de duim van haar werkgeefster Abby Borden, en heeft de financiële middelen niet om te vertrekken.
En na een grote rondreis door Europa, stelt de verwaande, tweeëndertigjarige Lizzie zich voor dat ze te verfijnd is voor het kleine leven dat ze leidt in Fall River. Ze is nukkig en charmant, openhartig en geheimzinnig, verwend, achterbaks en narcistisch. Lizzie is een totaal losgeslagen karakter, een mengeling van instabiliteit, obsessiviteit en medelijden, met veel vertoon van wangedrag. Zo bezoekt ze de lichamen van haar vader en stiefmoeder voortdurend, zowel fysiek als in haar gedachten, met een soort bizarre toewijding.
Het feit dat Lizzie Borden een vrouw is, vormt haar redding waardoor ze wordt vrijgesproken van de moord. De jury kan eenvoudigweg niet geloven dat een vrouw in staat is om zo'n gruwelijke misdaad te begaan.
Het hele verhaal is een huiveringwekkende studie van geweld, woede en ziedende seksualiteit. Alles wordt beschreven tot in de meest smakeloze details, en doet je gruwelen. Ik vond de bijna zangerige vertelstijl van Schmidt wel even wennen in het begin. Een litanie van geluiden en geuren is inbegrepen, tot het punt waarop het misselijkmakend is - wat behoorlijk meesterlijk is! - maar ook ongelooflijk repetitief. Doch dit versterkte het griezelige gevoel van deze roman en maakte de personages des te opmerkelijker.
Sonja Vanderhaegen