De wezens
Professor Andrew Martin, een vriendelijke wiskundige en een ogenschijnlijk perfecte held voor dit verhaal, gaat dood nog voor het boek begint. Zoals de buitenaardse verstekeling die zich schuilhoudt in zijn lichaam echter al snel ontdekt: Andrew was helemaal niet zo’n aardige man.
Vlak voor zijn dood loste professor Martin een ogenschijnlijk onmogelijke wiskundige stelling op, waarop de verstekeling naar onze planeet werd gestuurd om al het bewijs rondom die ontdekking te vernietigen. Gaandeweg leert de verstekeling steeds meer over het leven van de professor, van zijn familie, en van ‘de wezens’ op planeet Aarde. Wanneer hij voor zijn eigen vrouw begint te vallen, en zijn eigen zoon aardig begint te vinden – zij hebben geen idee dat hij Andrew niet meer is – zal hij moeten kiezen tussen het succesvol afhandelen van zijn missie, en een nieuw thuis te vinden op onze wereld.
Lebowski presenteert een nieuwe reeks: “Grensoverschrijdende fictie.” Het was de uitgever blijkbaar al eerder opgevallen dat sciencefiction, het stiefkind van de literatuur, door velen gezien als een mix van pulp, onzin, marsmannetjes en vliegende schotels toch een razend interessant genre blijkt te zijn. Dit wist ik meer dan 40 jaar geleden ook al. Ik las toen niks anders maar ben er op een gegeven moment mee gestopt. Het werd dus met “De wezens” terug even kennismaken met een oude liefde.
Lang geleden dat ik zo’n ‘vermakelijk’ boek heb gelezen, en dit is een compliment. Het verhaal geschreven vanuit de ik-persoon, zonder naam want ‘het wezen’ komt van ergens uit het heelal, van op een afstand die ons bevattingsvermogen hier op aarde te boven gaat, om één en ander recht te zetten. Naderhand terwijl ik dit schrijf lijkt het mij zelfs een schromelijk te kort schieten om dit verhaal vanuit de ik-vorm te schrijven want dit wezen maakt deel uit van een groepswezen dat de wiskunde als enige vorm van bestaanrecht heeft en daar zo ver in gevorderd is dat hun leefomgeving de volmaakte vrede is. Maar ons beperkt taalgebruik laat niet toe om hier een betere vorm voor te gebruiken.
Het probleem dat zich stelt is eigenlijk de aard van de mens zelf. Wij begrijpen er niks van, onze agressieve aard en streven naar steeds meer en beter dan anderen houdt onze evolutie tegen. Wat op zich niet erg is omdat wij volledig geïsoleerd staan in de onmetelijkheid van het heelal. Bewust, want geen enkele alien wil met ons iets te maken hebben, te gevaarlijk. Als dan echter één van onze wiskundige topwetenschappers Andrew Martin de Riemann-hypothese, het bewijs van de volgorde van de priemgetallen kan bewijzen moet er ingegrepen worden. Want dit bewijs is de toegangspoort tot een evolutie die wij als mens niet aankunnen, het begrijpen van wiskunde is alles. Alles is wiskunde. Elk spoor van bewijs over het bestaan hiervan moet gewist worden. En dat is nu de taak van ‘het wezen’ dat hier aankomt. Op een geheel eigen wijze, namelijk door professor Andrew Martin te doden en zijn plaats in te nemen in zijn lichaam. De look-a-like moet nu alle verwijzingen maar ook alle mensen die hiervan op de hoogte zijn verwijderen en dus ook doden. Dit lijkt eenvoudig voor zo’n alien maar niemand mag er iets van merken. Het grote probleem is evenwel dat men totaal geen notie heeft van onze gebruiken, gewoontes en non-verbale communicatie. De botsing met al onze ongerijmdheden levert doorheen gans het verhaal een hoop ‘vermakelijkheden’ op maar zet ons tegelijkertijd op onnavolgbare wijze in ons hemd. Hier verwijs ik graag naar Marcus Zusak, dit is humor die je raakt, op hetzelfde topniveau. Situaties die zo herkenbaar zijn, zo gewoon zijn voor ons maar die voor een buitenstaander wel erg irrationeel zijn, en zijn wij dat niet ook?
Het zette mij meer dan eens als mens voor schut. Uiteraard is het voor de verstekeling in het lichaam van professor Andrew Martin niet zo eenvoudig want de professor himself bleek toch niet zo’n aardig man te zijn. En dit strookt niet zo met de ontwapende eerlijkheid van het brein dat in hem huist. Dit brein ontdekt iets wat mensen zo uniek maakt, de liefde. Hij verwijdert zich meer en meer van zijn opdracht en begint zich meer en meer mens te voelen. Iets dat leidt tot een groot conflict met zijn thuisplaneet. Hij moet een beslissing nemen, hij neemt ze maar verprutst ze.
Terwijl al die vermakelijkheid in een hoog feelgoodgehalte gelezen worden plaatst Haig je voor een spiegel in je hemd. Schitterend, ik amuseerde mij, leerde terug wat bij over de priemgetallen en ben mij terug even bewust van onze menselijke eigenaardigheden.
Jan Stevens