Alle vogels
Zoals Koos van Zomeren in de verantwoording bij dit boek schrijft komen overal in zijn oeuvre ‘vogels voorbij, zoals vogels maar al te vaak voorbijkomen: terloops, maar niet onopgemerkt’. Alles wat Van Zomeren ooit over vogels heeft geschreven, van zijn eerste stuk over de huismus voor Nieuwe Revu uit 1977 tot aan Het verlangen naar klapekster uit 2014, is nu gebundeld en voorzien van speciaal voor deze uitgave gemaakte penseeltekeningen van Erik van Ommen.
Alle vogels is het ultieme vogelboek waarin de verbeelding net zozeer bezongen wordt als de vogel in al zijn verschijningen. Wad, weide of woud, waar Van Zomeren zich ook bevindt om vogels te observeren, elke vogel blijkt toch ook weer iets te zeggen over de mens en de wereld waarin we leven.
De niet alledaagse loopbaan van Kees Van Zomeren is als bij alle vogels, ze vliegen in stilte voorbij, ze trekken de wereld rond, terloops, maar voor wie er oog voor heeft helemaal niet onopgemerkt. De Nederlandse schrijver werd in 1946 in Velp bij Arnhem geboren. Hij onderbrak uit onvrede een vroege carrière als journalist bij Het Vrije Volk, werd metaalarbeider en vond later zijn plek als bestuurder van de Socialistische partij. Ondertussen schreef hij tal van trillers, doorgaans met een politieke en sociale achtergrond. Van Zomeren bleef ook zijn hele leven een fanatiek natuurliefhebber. Hij blijft vooral bekend als beschrijver van de natuur en onze vogels in tal van columns.
Nu kwam deze ‘Alle Vogels’, een lijvig boekwerk van meer dan 900 pagina’s. Voor de vogelliefhebber is het een literair snoepje, zoiets als naar ‘plaatjes’ kijken in een nieuwe vogelencyclopedie, maar hier met lieflijke woorden en zinnetjes, poëtisch, kenmerkend, illustratief, onderzoekend, bekommerd en met verwondering.
De helft van het boek is verzameld werk, columns die voor het NRC Handelsblad werden geschreven tussen 1977 en 2014. Daarnaast wordt haast wetenschappelijk verslag gebracht over tal van reisverhalen, excursies, notities en waarnemingen in het ornithologische vakgebied. De schrijver is vooral geboeid door vogels in het Nederlandse waddengebied en naar volgt even gepassioneerd in uiteenlopende vogelsoorten tot in Senegal, Turkije, het Middellandse Zee of poolgebied. Wellicht komen niet ‘alle’ vogelsoorten ter sprake, maar in elk geval wel verbazend veel van watervogels, zang, roof, stelt, tot vele andere soorten.
Voortdurend laat Van Zomeren een scherpe noodkreet horen over ons natuurbehoud en bescherming. Niet alleen rond bedreigde gebieden en vogelsoorten in onze eigen regio’s, maar evenzeer wereldwijd. Van Zomeren beschrijft ook de vele alarmerende en schrijnende toestanden voor de trekvogels, de teloorgang van overzeese gebieden, omleiding van waterwegen, de vogelvangst, ontbossing enz. Daarnaast geeft hij een pluim voor het nieuwe groenbeheer, landschapsherstelling, de impact van wereldwijde steunfondsen en het groeiende natuurbewustzijn.
Toch is ‘Alle Vogels’ geen klachtenschrift. Van Zomeren schrijft met bijzonder veel humor en als lezer word je bladzijde na bladzijde telkens opnieuw geprikkeld door de vele kleine maar wonderlijke wetenswaardigheden, karaktertrekken, bijzonderheden en overlevingsdrang van onze vogelpopulaties. Bovendien werkte ook kunstschilder Eric van Ommen mee aan dit boek. De vele illustraties, penseeltekeningen in zwart-wit, van deze kunstenaar zijn een streling voor het oog, pareltjes, waarbij met een luttele veeg, een fijn streepje of een vlekje een vogeltje tot in zijn diepste essentie wordt ‘neergepend’.
Koen Elsen
Een trailer over het ontstaan van de bijzondere penseeltekeningen!