De wolkenmuzikant

Zijn hele leven lang heeft Nabiel Europa geïdealiseerd: waar de bodem vruchtbaar genoeg was voor de grote muzikanten van de romantiek en de filosofen van de verlichting, moet de samenleving wel bloeien. Bij aankomst in Brussel is hij dan ook stomverbaasd. De wijk waarin hij is terechtgekomen is nog armoediger dan zijn oude stadsdeel in Bagdad en buiten de kroeg is niemand geïnteresseerd in zijn bevlogen theorieën over de ideale samenleving. Opnieuw merkt Nabiel gevangen te zitten tussen twee werelden. In een beperkt aantal pagina’s weet Bader de tegenstellingen in onze wereld bloot te leggen, waardoor alle waarheden over cultuur en identiteit die we als vanzelfsprekend beschouwen tegen het licht worden gehouden. Hij is daarbij niet bang kritisch te zijn op de multiculturele samenleving in Brussel, wat deze novelle actueler dan ooit maakt. Verbluffend vakmanschap.

---

Een verhaal van exact 100 pagina’s, getipt door een medewerker van een uitgeverij. Ik ging het gauw even lezen, een avondje wegdromen. Dit was buiten de waard gerekend, in dit geval auteur Ali Bader. Bader werd geboren in Bagdad, waar hij westerse filosofie en Franse letterkunde studeerde, woont momenteel in Brussel en is auteur van een indrukwekkend aantal romans, poëziebundels en theaterstukken.
De 100 pagina’s lieten  zich niet zomaar lezen. Ze plaatsten een spiegel op ons vluchtelingendebat. Het deed me nadenken en dat is goed want we mogen nooit zomaar klakkeloos politieke uitspraken aannemen, ’t gebeurt te veel en leidt steeds tot onbegrip en zelfs onmenselijkheid. Bader plaatst zijn hoofdpersonage Nabiel middenin deze discussie. Nabiel is een muzikant, cellist en idealist. Zijn hele leven lang heeft hij Europa geïdealiseerd: waar de grote componisten en filosofen hun muze vrijuit kunnen beoefenen kan het niet anders dan dat de samenleving groots en billijk is. Ook hij wil geesten beroeren met zijn muziek. Helaas muziek is in Irak zondig en beoefenaars zijn zondaars. Zijn leven in Irak wordt stelselmatig beknot door het dogmatische geloof en bedreiging hoorde daarbij, passages die mij deden slikken. Ik werd er als vrijdenker letterlijk onpasselijk van. Daarom vlucht hij, hij is echter geen oorlogsvluchteling want in Irak woedt geen oorlog, althans dat denken wij. Nabiel is echter zijn recht op bestaan kwijt. Nabiel dwingt ons tot de twijfel. Heeft hij recht om te vluchten, zijn leven is niet bedreigd als hij geen muziek maakt tenminste?
Nabiel vlucht, ik plaats een spiegel voor mij. Wat zou ik doen? Mij voegen naar dit geloof dat mijn muzikale vrijheid aan banden legt? En kan Nabiel om die reden Europa binnen? Mensensmokkelaars hebben hem in de tang, alleen zij kennen de weg. Ook de weg naar een onbestaande dood. Hij heeft geen keus. Het wordt de smokkelroute, in een vrachtwagen, in een houten kist met wat voeding en plastiekzakjes voor zijn uitwerpselen. Dagenlang mag hij er niet uit. Niettegenstaande dit alles vrij sober beschreven wordt kleeft het aan je lijf en je ziel.
Uiteindelijk geraakt hij in Brussel, maar hij twijfelt. Dit kan Brussel niet zijn, dit kan Europa niet zijn. Het is niet dat hij vluchtte, zijn leven riskeerde om ergens gedumpt te worden op een vuil plein dat in niets verschilde met de pleinen in de derde wereld.
 
‘Zijn we in Brussel?’ vroeg Nabiel op ongelovige toon.
‘Ja dat is Brussel. Heb je soms gedronken?’
‘Nee, maar het is hier nog vuiler dan in Bagdad’.
‘Dit is een buurt waar alleen maar moslims wonen, Marokkanen en Turken.’
 
Ik glimlach, wrang, soms zijn dromen bedrog. De ideale samenleving blijkt alleen in zijn hoofd te bestaan. Nabiel komt in de Brussels randstad opnieuw salafisten tegen en de geschiedenis herhaalt zich. En opnieuw wordt Nabiel onder druk gezet. De mens blijkt overal hetzelfde te zijn. Bader gaat met weinig woorden direct to the point en geeft de vluchtelingenproblematiek een individueel gezicht zodat het herkenbaar wordt. En dat is een mokerslag. In zijn ontmoeting met Fanny kan uiteindelijk Nabiel zijn droombeeld ergens realiseren. Fanny, linksgezind met een aantal interraciale vriendjes achter de rug ontfermt zich over hem. Het worden gelukzalige tijden, helaas niet eeuwig. Fanny, nogal luidruchtig in het liefdesspel is volgens de Turkse buurman te aanstootgevend voor zijn twee opgroeiende gesluierde dochters. En opnieuw herhaalt er zich een geschiedenis. Nabiel ondergaat wat in Irak gebeurde terug in België.
Heel kundig met hier en daar een pak wrange humor laat Bader de vluchtelingendroom langzaam afbrokkelen tot een harde realiteit. Nabiels eigen dromen brokkelen ook af. Hij drinkt te veel, flirt te veel en liefde verandert in seks. Zijn ogen worden echter geopend als zijn blik valt op de aankondiging van een zoveelste demonstratie van extreemrechts. Hij vind van zichzelf dat hij moet gaan. Wat meteen ook het eind van zijn verhaal zal betekenen.
Een groots verhaal in een kleine omvang dat tegenstellingen en verbluffende overeenkomsten in onze wereld blootlegt.
 
Jan Stevens