De hemelse tafel
Het is 1917, op de grens van Georgia en Alabama. De broers Cane, Cob en Chimney Jewett leven in diepe armoede en worden onder de duim gehouden door hun tirannieke en godvrezende vader Pearl. Als hij onverwacht sterft trekken ze, geïnspireerd door een pulpromannetje, eropuit om rijk en beroemd te worden. Het loopt vrijwel meteen verschrikkelijk uit de hand, en allerhande wilde verhalen beginnen de ronde te doen. De broers zouden moordenaars zijn en bankrovers, de succesvolste uit de geschiedenis. Achtervolgd door de autoriteiten en premiejagers laten ze een spoor van moord en verderf achter op weg naar een vreedzaam stadje in het zuiden van Ohio.
De hemelse tafel is rauw, gewelddadig en staat bol van de sardonische humor. Het bewijst eens te meer het unieke talent van Donald Ray Pollock, en zijn plek tussen de beste Amerikaanse schrijvers van dit moment.
“ Butcher’s Crossing, De meridaan van bloed, Schorshuiden, Serena, De fluitspeler, Nimmerthuis “ ik heb ze allemaal graag gelezen. Boeken over het Wilde Westen, die verbijsterende periode waarin alles kon en mocht waar goorheid, godsdienstwaanzin en ondernemingszin een drieluik vormde dat de koloniale waanzin van de blanke man blootlegde, ze duiken bij regelmaat op. ’t Zal wel dat kleine streepje avontuurlijk jongensbloed zijn dat soms nog door mijn aderen stroomt dat er mij ook nu toe aanzette om “ De hemelse tafel “ open te slaan.
Donald Ray Pollock was mij onbekend, blijkbaar een laatbloeier die pas na een loopbaan als arbeider in een papierfabriek debuteerde met schrijven. Zijn drie boeken spelen zich allemaal af in Ohio. “ De hemelse tafel “ is een rijkgevulde tafel waar alle arme sloebers en onbedeelden na een armzalig leven zullen mogen aanschuiven in het hiernamaals, aldus zo predikt Pearl het aan zijn drie zonen. Hij neemt dit zeer ernstig en sleurt zijn drie zonen na de dood van hun moeder mee in een armtierig bestaan van slavernij in de loonarbeid op plantages. De gore beschrijving van hun leven en zijn dood zetten de toon aan van het hele verhaal. Vunzig, walgelijk, pervers, bijwijlen grotesk maar zo scherp geschreven dat je gewoon blijft doorlezen.
Alleen de oudste Cane kan lezen, hij is de enige die het leerde van zijn moeder. De andere twee zijnde Chimney, hitsig, volbeladen met testosteron en met een uitzonderlijk kort lontje en Cob, zwakbegaafd en obsessieve veelvraat zijn analfabeet. Na de plotse dood van hun vader besluiten ze opgehitst door dat ene pulpromannetje dat Cane honderden keren luidop voorlas hun geluk wat bij te sturen. Onvoorbereid en impulsief loopt de geplande diefstal bij hun werkgever echter compleet in het honderd. Als moordenaars moeten ze vluchten en uitzichtloos start een korte roes van bankovervallen. Niettegenstaande je sympathie hebt voor dat stelletje onbeholpen onnozelaars laten ze steeds een spoor van verderf na.
Pollock doet echter meer dan gewoon wat beschrijvend schietwerk en achtervolgende wraaknemers uit op een lynchpartij. Na enige hoofdstukken verschijnt de familie Ellsworth, arm boerenkoppel met een zoon, dat ook berooid door het leven moet nadat ze serieus zijn afgetroggeld door een oplichter. En alsof dat niet genoeg is bouwt Pollock lustig verder aan zijn personages, ze verschijnen bij regelmaat en keren gedurende het hele boek door terug langsheen de twee bovengenoemde verhaallijnen. Eén ding hebben ze gemeen, ze zijn vies, besmeurd met duistere kantjes die het zonlicht niet verdragen. De stront en de vuiligheid druipt bijwijlen van hun lijf af. Gaandeweg kruisen ze elkaar meer en meer en zie je de structuur waartoe alles zal samenkomen. Dat samenvallen van al die verschillende personages gebeurt pas op het einde van het boek, je blijft gedurende het lezen onrustig met de vraag hoe dit alles zal eindigen.
Het eindigt zoals het in een echte Far West omgeving hoort. De slechten worden gestraft en de goeden, in dit geval slechts één, zal uiteindelijk aan geen hemelse maar een aardse tafel mogen aanschuiven.
Ik had mij twijfels toen ik las, benoemde het een schelmenroman, goed als vakantielectuur. Maar eerlijk? Nu ik dit alles doorheen mijn gedachten laat gaan ben ik er meer en meer van overtuigd dat dit echt wel sterk was. Neem het toch zeker mee tijdens je vakantie.
Jan Stevens