Op de rand van het niets
Amsterdam, 2035 Terwijl een vernietigende komeet recht op de aarde afsnelt, wacht de zestienjarige Denise gespannen op het moment van de inslag. De gelukkigen zijn al vertrokken in ruimteschepen, op weg naar een nieuwe bestemming, maar vele andere families - inclusief die van Denise - hebben alleen recht op een plaats in een tijdelijke schuilkelder, waarna ze weer terug moeten keren naar de verwoeste oppervlakte. Dan komt ze erachter dat op Schiphol een laatste ruimteschip staat dat nog niet vertrokken is. Wanhopig probeert ze een plekje op het schip te bemachtigen, maar de toelatingseisen zijn streng: iedere passagier moet zichzelf nuttig maken en een steentje bijdragen. Voor Denise, die autistisch is, is dat extra moeilijk. Zal het haar lukken een plaats te veroveren of moet ze achterblijven op de straks onleefbare aarde?
Eertijds, lang geleden verslond ik het ene science fiction boek na het andere. Ik was 17 jaar en zo oud als Denise het hoofdpersonage. Vance, Asimov, Vonnegut e.a.
Ik las niets anders tot het op een gegeven moment genoeg was. 't Was een aangenaam weerzien na 45 jaar.
Deze Young Adult leest als een thriller tot het laatste hoofdstuk toe en niettegenstaande de korte hoofdstukken, wellicht goed aansluitend op de doelgroep neemt dit boek de allures aan van volwassen literatuur. Maar wat dit boek los van het boeiende thema over de gevolgen van de inslag van een superkomeet op de Aarde zo begeesterend maakt is de unieke insteek waarbij Denise af te rekenen heeft met autisme spectrum stoornissen. Duyvis beschrijft als geen ander het denkpatroon waarin Denise gevangen zit en hoe zij daar leert mee omgaan. Kan ook niet anders als je weet dat Duyvis zelf ASS heeft. Alleen al daarvoor is dit boek een mustread. De barrières die zij steeds moet nemen om te kunnen communiceren zijn ontzettend accuraat omschreven.
Het hele verhaal speelt zich voornamelijk af pas nadat de meteoriet is ingeslagen met hier en daar een sprong in de tijd vooraf. Denise woont met haar moeder en haar zus samen in een flat. Haar vader, van Surinaamse afkomst is vertrokken naar zijn thuisland om niet meer terug te keren. De drugsproblematiek van haar moeder heeft daar veel mee te maken. Op heel geraffineerde wijze lees je langzamerhand hoe de Nederlandse maatschappij, vanuit het destructieve gedachtegoed dat het einde in zicht is, instort. Traag, maar zeker. De overheid tracht met ruimteschepen een deel van bevolking veilig te stellen in de ruimte maar de plaatsen zijn beperkt, de voorwaarden hoog of je maakt kans via de loterij. Zowel Denise als haar moeder en zus hadden hiervoor geen winnend lot. Als Denise echter tijdens hun tocht naar de schuilkelders ontdekt dat er nog een ruimteschip klaar staat doet zij er alles aan om aan boord te geraken.
Echter, het schip de Nassau weigert haar op te nemen. De strijd op leven en dood en de toekomst van elk individu of groep is heel hard. Alleen zij die 'iets' te bieden hebben kunnen binnen. Als Denise kennismaakt met een groep jongeren uit het schip die op strooptocht gaan opent dit mogelijkheden en verkrijgt ze uiteindelijk toch een wild card. Alleen wordt alles nu pas echt moeilijk, het moeten achterlaten van haar onberekenbare moeder wringt met haar rechtlijnig geweten. En ook haar zus Iris is nog steeds spoorloos.
Verscheidene randgebeurtenissen inherent aan de kloof tussen zij die kunnen vertrekken en zij die in schuilkelders vertoeven drijven de spanning alsmaar verder op. Hierbij komen een pak personages en karakters in beeld die vrij vakkundig met elkaar verweven worden maar toch soms ietwat oppervlakkig blijven. Hier en daar soms zelfs wat overbodig zoals de inbreng van de genderproblematiek. Kleine opmerkingen, want ik heb dit verhaal echt in één ruk uitgelezen.
Een sterk boek dat mijn inziens zeker zijn plaats verdient in de derde graad van ons secundair onderwijs ter bespreking of uitdieping van de autisme spectrum stoornissen en het leren begrijpen van autisme. Ook ouders of leraren die hiermee te maken krijgen kunnen hier eigenlijk best veel uithalen. Maar niet vergeten, dit is gewoon een stuk spannende en aangename jongerenlectuur met net dat ietsje meer!
Jan Stevens