Mijn vaders dromen

De veertienjarige Adam is een eenzame jongen: hij heeft, behalve zijn doodgeboren broertje, niemand om mee te praten. Meer en meer gaat hij op in zijn levendige dagdromen – maar zijn het wel dromen, zoals zijn vader, een gerespecteerde dorpsdokter, hem blijft verzekeren?
De Sloveense bestsellerauteur Evald Flisar heeft met Mijn vaders dromen een confronterende roman geschreven over de wijze waarop kinderen boeten voor de zonden van hun ouders, over de weerbarstigheid van de menselijke geest en over hoe we tegelijkertijd goed en slecht, slachtoffer en dader zijn.

Evald Flisar is misschien niet de meest trendy auteursnaam, maar toch schreef hij met 'Mijn vaders dromen' een boek dat aandacht verdient, eentje waarmee hij eigenhandig de Sloveense literatuur naar een hoger niveau tilt. Flisar reist veel en schrijft. Korte impressionistische stukjes, meer beschouwende essays, kortverhalen, toneelstukken en romans, hij beheerst het allemaal. Flisar is bovedien een erg gewaardeerd schrijver ('een éminence grise van de Sloveense letteren', stelt schrijver Christophe Vekeman) wiens werk in diverse vertalingen beschikbaar is.
Ik ervaarde 'Mijn vaders dromen' als behoorlijk verwarrend. Op het schimmige grensgebied tussen droom en werkelijkheid doet Flisar de lezer vooral twijfelen, ook lang nadat de laatste bladzijden zijn dichtgeslagen.
Op de kaft zien we Adam, in elkaar geknield en gevangen in een pot. Veertien is hij, een leeftijd waarop de door eenzaamheid gekenmerkte jongen ontzettend vaak zijn fantasie op de werkelijkheid los laat, zodat droom en werkelijkheid gaandeweg niet langer van elkaar te scheiden zijn.
Zijn vader is een huisarts op het platteland, iemand die veel respect geniet maar het meest van al in zijn ondergronds laboratorium experimenteert. Een plichtsbewuste vakarts die zijn zoon graag ziet, maar zijn vrouw - een dom huisvrouwtje - heel duidelijk minacht. Adam zit gevangen in deze situatie en heeft meer begrip voor diens vader die zijn dromen relativeert dan voor diens al te overbezorgde, hypochondrische moeder die zijn droomtoestand als onrustwekkend ervaart . Hij wordt stilaan de speelbal in de erg complexe, maar bovenal verwrongen relatie tussen vader en moeder. Adam zit gekneld, maar zoekt bevrijding in zijn (seksueel getinte) fantasie en dromen.
Hij komt op een toevallig moment de nogal flirterige, rebelse Eva tegen, die bij hem uiteraard liefdevolle gevoelens oproept. Niet zelden krijgt het boek zo een Freudiaans tintje.
Net als Flisar zelf, heeft de jonge Adam een fascinatie voor schrijven. Als op een dag hij op school de opdracht krijgt om zijn droom neer te schrijven en weer te geven, komt hij met een uiterst bevreemdend resultaat. En dat geldt ook voor het boek zelf, dat grotendeels die dromen en interpretaties beschrijft. Adam krijgt echter de opdracht om zijn dromen te blijven opvolgen, door ze neer te schrijven. Hij houdt een dagboek bij, die hij Dromen I en Dromen II titelt.
Op een van zijn dagdwalende momenten ontdekt hij in de kelder van het gezondheidscentrum waar zijn vader werkt tussen de bonsaïboompjes bokalen met foetussen op sterk water. Eentje heeft het opschrift Abortus, die hij als zijn broer beschouwt en waarmee hij in zijn eenzaamheid zijn dromen deelt. Dromen, die erg vaak de seksuele relatie tussen zijn vader en Eva beschouwen.
Ondanks alles vinden zijn ouders geen oplossing, ook niet bij 'professionele' hulpverleners. Adam zoekt steeds vaker Eva op, en komt zo in contact met de nuchtere, meer relativerende Dominik, Eva's grootvader die op zijn levenseinde het liefst van al een stevig sigaartje aansteekt en geniet van wat het leven hem gebracht heeft.
Finaal krijgen we een heerlijke, kundig geconstrueerde roman waarin Flisar speelt met elementen als vervreemding, (ontluikende) seksualiteit en herinnering. Daarnaast weet hij de lezer te doen twijfelen over goed en slecht en lijkt hij erop te wijzen dat ook daar veel ruimte voor nuance bestaat.
Flisar laat via de jonge Adam een vertroebelde en door vervorming gekenmerkte blik op de wereld zien. Kinderlijk soms, maar even goed fantastisch in de beste zin van het woord. Gaandeweg wordt het steeds lastiger om Adams dromen en die van zijn vader uit elkaar te houden. Langs de ene kant heb je de wat al te naïeve blik op de jongensdromen van Adam, maar anderzijds is er de tragische werkelijkheid die subtiel doorschemert. Wat overblijft is, ondanks alles, bewondering en liefde voor Adams' vader, ook al is er het besef dat zijn groeiproces bekneld werd door de rottende relatie tussen zijn vader en moeder.
Opmerkelijk tijdens het leesproces is het behoorlijk kleine lettertype en de dicht op elkaar zittende tekst met weinig tot geen witspaties, waardoor je als lezer veel sneller geneigd bent om in een ruk door te lezen. 'Mijn vaders dromen' is heerlijk aanbevelenswaardige vakantielectuur.
 
Philippe De Cleen