Stad in brand

Oudejaarsavond 1976, vlak voor middernacht. New York staat op scherp. Te midden van het vuurwerkspektakel klinkt vanuit Central Park een pistoolschot. En dan nog een.
De zoektocht naar de dader brengt een aantal onvergetelijke personages bij elkaar, uit allerlei uithoeken van de stad: Regan en William Hamilton-Sweeney, de gebrouilleerde erfgenamen van een van de grootste fortuinen van de stad; Keith en Mercer, de mannen die hen, in voor- en tegenspoed, liefhebben; Charlie en Samantha, twee tieners uit de voorsteden, aangetrokken door de New Yorkse punkscene; een obsessieve journalist; diens idealistische buurvrouw en de rechercheur die probeert te achterhalen wie van hen mogelijk betrokken is geweest bij het schietincident. Al deze levens zijn met elkaar verbonden. Wanneer het licht uitvalt tijdens de beruchte black-out van 13 juli 1977, worden al deze levens voorgoed veranderd.

In de V.S. is ‘Stad in Brand’ wellicht nu al uitgeroepen tot het boek van het jaar.  Het is de miljoenenbestseller en debuutroman van Garth  Risk Hallberg.  Het boek wordt in de buitenlandse en ook in Nederlandstalige pers,  uitermate bejubeld als een formidabel epos, sfeer- en  tijdsbeeld van New York in de zeventiger jaren.  Het boek houdt het midden tussen een roman, zoals het op de voorkaft wordt betiteld en een detective zoals het door de schrijver ook werd bedoeld.
Garth Risk ( risk?) Hallberg moet twee miljoen dollar terugverdienen met deze debuutroman. Zijn naam werd eind 2013 een hype in de internationale literaire wereld. Amerikaanse uitgeverijen vochten om zijn nog onvoltooide manuscript, tien geïnteresseerden boden twee dagen lang tegen elkaar op, totdat het New Yorkse Alfred A. Knopf met een boekcontract van bijna twee miljoen dollar de hoogste bieder was. Het was het grootste voorschot dat ooit voor een debuutroman werd betaald. Nu, twee jaar later, moet  het boek ook verkocht worden,  er zal dus ook een hele promotiemachine rollende zijn. Het boek telt meer dan 1000 bladzijden, onderverdeeld in zeven deelboeken en afgewisseld met diverse intermezzo’s.  Elk deelboek behandelt een andere tijdsperiode in het leven van de hoofdrolspelers, waardoor de samenhang pas in de latere delen helemaal duidelijk wordt. De samengestelde delen zouden dan de atmosfeer van het New Yorkse stadsleven moeten uitademen: seks, drugs en punk in de seventies.
Naast een verslaafde en homoseksuele kunstenaar en oprichter/zanger van een punkband, onterfd maar afkomstig uit de betere kringen - zijn naam William Stuart Althorp Hamilton-Sweeney III zegt genoeg - zijn de andere dramatische personages  in  deze boeken zijn zus Regan, een Vassar-adept en zakenvrouw en zijn Afro-Amerikaans vriendje Mercer. Stelen ondermeer ook de show, een geobsedeerde journalist en zijn idealistische buurvrouw, de bijna gepensioneerde hinkende rechercheur Pulaski, Keith, de opportunistische echtgenoot van Regan en twee tieners, de astmatische Charlie Weisbarger en de 17-jarige Samantha Cicciaro, een bohemienne waaraan de anderen op een of andere manier gelieerd zijn.
Liefde en ontrouw, haat en financieel gesjoemel, pistoolschoten in Central Park in de nacht van 1 januari 1976 tijdens het feestvuurwerk en de black-out van 13 juli 1977 zijn de uiteindelijke ingrediënten .
Ik heb niks tegen dikke boeken. Helemaal niet. Maar ‘Stad in Brand ‘ vond ik helemaal niet meeslepend.  Achteraan schrijft de uitgever:  “een boek om je helemaal in te verliezen”.  Misschien heb ik dat wel gedaan. De deelboeken verhalen  verschillende tijdslijnen, niet chronologisch. Tussen de hoofdstukken door las ik allerlei knipsels, brieven, flarden dagboeken en uitgebreide referaten.  Dit alles zal wel bedoeld zijn om een bepaalde jaren 70 sfeer te creëren, maar het kon me niet bekoren. Telkens opnieuw ballast, het gevoel dat alles nog eens opnieuw moest gezegd worden, dat vooral het dikke aantal pagina’s van tel werd. Het blijven allemaal ook zo ellenlange beschrijvende zinnen en zo voorspelbaar. Noch de geur van de weed, noch de wat schimmige verhoudingen tussen de personages, noch de simplistische voorstelling van de  Amerikaanse samenleving of zelfs het ‘plot’  konden me bekoren. Ik hoop dat andere lezers het niet met me eens zijn. Het boek blijft voor mij mislukte commerciële zet, maar dat moet kunnen?

Koen Elsen