Ik ontsnapte uit Auschwitz

Een minutieuze beschrijving van de verschrikkingen. In de morgen van 7 april 1944 klinkt alarm door vernietigingskamp Auschwitz. Het eerste teken dat twee gevangenen ontsnapt zijn. Samen met kampgenoot Alfred Wetzler slaagt Vrba erin als een van de vijf joodse gevangenen te ontsnappen. Vrba overleeft door zijn onvoorstelbare levenswil, zijn slimheid en soms door puur geluk. De bijna achteloze stijl waarin het boek geschreven is, maakt de beklemming ervan nog groter...

Dit boek met het verhaal van Rudolf Vrba is niet het gemakkelijkste boek om te recenseren. Het is afgrijselijker en gruwelijker dan om het even welke thriller omdat dit echt is, soms gaat het zelfs de verbeeldingskracht te boven. Rudolf Vrba vertelt zijn ervaringen vanaf 17-jarige leeftijd toen hij probeerde te vluchten naar Engeland maar algauw wordt opgepakt. Hij komt eerst in Majdanek terecht, nadien in Auschwitz I en tenslotte in Auschwitz II/Birkenau, het kamp dat volledig klaar was voor de massamoord. Rudi (Rudolf) geeft zijn ervaringen heel gedetailleerd weer, bijna emotieloos met een zekere afstand en laat zijn gevoelens niet meespelen. Ik ben ervan overtuigd dat de lezer het ook anders niet zou aankunnen om de gruwel, de onmenselijke leef- en werkomstandigheden, de pijn en het oneindige leed te lezen. Rudi is opgepakt in ’42 en is dan al van plan om te ontsnappen maar hij kan dit pas in ’44 daadwerkelijk doen.
Je leert in zijn jaren concentratiekamp dat er net zoals in gevangenissen een hiërarchie bestaat en je die maar beter respecteert, je de kunst van je onzichtbaar maken voor de nazi’s en op een goed blaadje staan met de invloedrijkere gevangenen zijnde de kapo’s van levensbelang is. Het lukt Rudi om op te klimmen tot administrateur en op die manier vrijer doorheen het kamp te bewegen en alles in zich te kunnen opnemen, hij hoort en ziet veel meer. Na het overleven van vlektyfus hoort hij over de leden van de ondergrondse, de verzetsorganisatie binnen het kamp. Als hij door zijn belangrijke postjes hoort dat de moordmachine klaar is om 800.000 Hongaarse Joden te deporteren wil en kan hij zijn ontsnapping niet meer uitstellen en nu niet alleen uit eigenbelang maar ook om de gruwel wereldwijd bekend te maken en Hongarije te waarschuwen. Ontsnappen is een erg hachelijke onderneming, verschillenden deden hem voor maar werden opgepakt en met zware folteringen en publieke doodstraf afgestraft.
Het lukt Rudi en Alfred ( Fred ) Wetzler tenslotte om op 7 april ’44 te ontsnappen. Wat volgt is een zeer zware en levensgevaarlijke tocht maar het lukt hen om uit de handen van de SS te blijven, af en toe op eigen levensgevaar geholpen door heel dappere Slovaken, soms door heel veel geluk. In Slowakije  aangekomen doen Rudie en Fred onmiddellijk verslag van de Joodse Raad waar er eerst met ongeloof op wordt gereageerd. Zij verwittigen de Zionistische beweging in Hongarije van de op hand zijnde deportaties. Maar die hebben op zijn minst duistere overeenkomsten en onderhandelingen met Eichmann, houden informatie achter waardoor er alsnog duizenden Hongaren naar Birkenau worden gedeporteerd naar de dood.
Het Vrba-Wetzler rapport, bekend als de Auschwitz protocollen is de eerste betrouwbare bron met details over deze onmenselijk wijze van selectie nl. werken of vergassen. Het werd het eerst gepubliceerde getuigenverklaring.
 
Verplichte leesvoer, voor iedereen...
 
Lut Delanghe