Rummelplatz

Rummelplatz (Kermis) is een sensationele roman gesitueerd in het fictieve dorp Bermsthal, in de voormalige DDR, waar de mijnbouwmaatschappij Wismut uranium delft voor het atoomprogramma van de Sovjet-Unie. Het zware, maar goedbetaalde werk in de mijnen trekt een bont gezelschap van buitenbeentjes, oorlogsveteranen en gelukzoekers. Vertier vinden de mijnwerkers op de kermis en in de kroeg, waar wordt gezopen en gevochten, gewanhoopt en gehoopt.

Rummelplatz (Kermis) gaat over het leven van meerdere personages (de dochter van een communist, een intellectueel, een brokkenpiloot) die in het verdeelde Duitsland van vlak na de oorlog hun draai proberen te vinden, en bestrijkt vier cruciale jaren in de geschiedenis van de ddr: van de oprichting in 1949 tot de arbeidersopstand in 1953.

“Rummelplatz” is een Duits woord voor “kermis.” De roman speelt zich af in het Duitsland van net na de Tweede Wereldoorlog, zowel in Oost- als in West Duitsland.
We maken kennis met Hermann Fischer, mijnopzichter in de Wismut-mijnen, waar in het geheim o.a. uranium voor de aanmaak van een Russische kernbom werd geproduceerd. Fischer was al jarenlang communist en belandde tijdens het nazi-regime in een concentratiekamp.
Tussen een groep jonge kompels die arriveren in 1950 bevinden zich ook Christian Kleinschmidt, briljante student en zoon van een Oost-Duitse universiteitsprofessor, Peter Loose, een ruwe jonge arbeider en Melhorn, een opportunist die met alle winden meewaait en carrière wil maken in de partij.
Zoals meerdere kinderen van intellectuelen moest Christian eerst gaan werken als arbeider vooraleer hij naar de universiteit mocht.  Het leven in de mijn is hard, er gebeuren dagelijks ongevallen, het verloop onder de arbeiders is groot, ze leven samen in barakken, de productienormen worden voortdurend verhoogd en er is niet veel te beleven in de omgeving. Er is ook nog een papierfabriek in het naburige dorp waar Ruth Fischer, de dochter van Hermann, werkt. Ook de familie van Christian, zijn oom en tante die in Keulen wonen en zijn nicht Irene Hollenkamp, een muzikante, komen aan bod in het boek.
“Rummelplatz” is een boeiende roman over het leven in Oost- en West Duitsland na WO II.
De technische details over de mijnbouw en het werk in de mijnen en de papierfabriek, vond ik soms wat veel om te lezen. Dat had voor mij wel weg gemogen.
Werner Bräunig, zelf Oost-Duitser, legt uiteraard de nadruk op de toestand in Oost Duitsland: de steeds hoger reikende productienormen om te kunnen concurreren met het Westen, om Rusland van grondstoffen te voorzien, de opstand van de arbeiders in juni 1953 toen de arbeidsnormen voor de Oost-Duitse industrie met 10% werden verhoogd…
Ik vond het een eerder objectief boek. Er wordt geen veroordeling uitgesproken, noch over het Oosten, noch over het Westen.
Toch werd dit boek in de DDR verboden in 1965. De auteur beschouwde dit boek als een eerste deel van de geschiedenis van de DDR maar een tweede deel is er niet meer gekomen. Bräunig was gedesillusioneerd en stopte met zijn roman. Hij heeft wel nog essays, korte verhalen en scenario’s gepubliceerd, maar geen roman meer. Hij stierf in 1976, op zijn tweeënveertigste, eenzaam en aan de drank.
Achteraan de roman is er nog een korte biografie van de schrijver opgenomen en wat duiding in de tijd.
“Rummelplatz” werd in 2007 terug uitgegeven in Duitsland en het boek won dat jaar de “ Preis der Leipziger Buchmesse”.
 
Lilli Bammens