Papegaai vloog over de IJssel
In een paar oer-Hollandse protestantse dorpen langs de rivier de IJssel komen voor het eerst vreemdelingen wonen. Ze beginnen aan een nieuw bestaan in een nieuw land.
Het duurt niet lang totdat de rivier, de IJsselbrug en de pont deel uitmaken van hun identiteit.
Papegaai vloog over de IJssel, de nieuwe roman van Kader Abdolah, vindt plaats in en rond de stad Zwolle en vooral in Zalk, Wilsum, 's Heerenbroek en Veecaten, in een landschap dat honderden jaren hetzelfde is gebleven. De kou is niet uitnodigend, de fabuleuze luchten zijn dat wel.
De nieuwkomers, even vreemd voor elkaar als voor het land waar ze nu wonen, beseffen dat ze hun reis moeten voortzetten, langs het water, naar de IJsselbrug, naar de stad, voor een nieuw bestaan. Zullen ze daar een thuis vinden?
Nederland is in de afgelopen vijfentwintig jaar onmiskenbaar veranderd. Kranten schreven erover, televisiecamera's liepen, discussies erover verhuisden van de redacties naar de huiskamers en terug. Het is hoog tijd voor een meerstemmige roman, die de essentie van deze veranderingen verbeeldt. Papegaai vloog over de IJssel is een vertelling waarin de schrijver ons binnen de huizen van die mensen meeneemt om hun levensloop te laten zien.
Kader Abdolah kwam een kwarteeuw geleden als vreemdeling naar Nederland, maar wist zich algauw omhelsd door zijn nieuwe landgenoten. Het kan niet anders dan dat hij in deze roman al zijn persoonlijke ervaringen heeft gebruikt. Hij vertelt ons vreemde verhalen die nu al lang onze Hollandse vertellingen zijn geworden.
Papegaai vloog over de IJssel is een nieuwe vertelling in de Nederlandse literatuur.
Mehmed, vader van een ernstig ziek dochtertje vlucht met een verzonnen verhaal en dito identiteit, naar Nederland in de hoop haar leven te redden. De gezondheidstoestand van zijn dochter en het feit dat ze in Nederland toekwamen op een moment dat asielzoekers nog een curiosum waren, maken dat hen een woonst wordt aangeboden in het kleine, gereformeerde dorpje Zalk (provincie Overijssel). Door Mehmeds ogen zien we de Nederlandse maatschappij veranderen ten opzichte van de steeds talrijker aanwezige ‘vreemdelingen’. Abdolah houdt ons op deze manier een spiegel voor, terwijl hij tevens de andere kant van het verhaal belicht. Via hem komen we te weten hoe de nieuwkomers met hun eigen wereldbeeld Nederland en de Nederlanders ervaren. Uit het verhaal blijkt vaak het conflict tussen onze fundamentele waarden als vrijheid en gelijkheid, tegenover het belang van gemeenschap en eer.
Een mooi voorbeeld van het feit dat we elkaars fijngevoeligheden niet begrijpen is de passage over een groepje oude intellectuelen. In Oosterse culturen is het blijkbaar de gewoonte dat deze mensen afspreken bij een boekhandel. Het feit dat ze dat doen zegt wat over huns status. De Nederlandse boekhandelaar vindt het natuurlijk helemaal niet fijn dat deze luidruchtige mannen steeds voor zijn uitstalraam hangen. Als hij hen vraagt weg te gaan is dit vanuit hun oogpunt een vernedering die ze niet pikken en het feit dat ze steeds terugkomen wekt grote ergernis op bij de handelaar…
‘Papegaai vloog over de Ijssel’ is een eerlijk en meeslepend boek dat absoluut moest geschreven worden.
Het is een verhaal over hoop en wanhoop, begrip en onbegrip. Ondanks het feit dat elke groep vaak denkt dat ze het grote gelijk hebben, vindt de lezer de sleutel tot samenleven ergens in het midden.
Leen De Smedt