Scheepsberichten

Quoyle, een onhandige derderangs journalist, werkt voor een plaatselijke krant in het noorden van de staat New York. Als zijn vlinderachtige, overspelige echtgenote verongelukt, vertrekt hij met zijn dochtertjes naar het ruige Newfoundland. Daar wordt hij door de confrontatie met de woeste natuur en de ongepolijste Newfoundlanders op zichzelf teruggeworpen.

In de Colibri Bibliotheek van uitgeverij World Editions/De Geus worden romans uitgegeven en heruitgegeven in een handige kleine formaat.
Een van de heruitgegeven werken is “Scheepsberichten” van Annie Proulx.
Deze roman gaat over een 36-jarige man Quoyle. “Dit is het verslag van enkele jaren uit het leven van Quoyle, geboren in Brooklyn en opgegroeid in een reeks desolate stadjes in het noorden van de staat New York. Overdekt met galbulten, geplaagd door krampen in zijn opgeblazen darmen, zo kwam hij zijn kindertijd door.”  Veel geluk heeft hij in zijn leven nog niet gehad. Hij schaamde zich voor zijn uiterlijk en hield zich stilzwijgend op de achtergrond. Hij heeft een baantje als krantenredacteur en heeft twee dochtertjes uit een ongelukkig huwelijk met Petal, een vrouw die hem vernedert en bedriegt. Als Petal bij een verkeersongeval om het leven komt, kan een tante hem overtuigen met haar terug te gaan naar het Canadese eiland Newfoundland, waar zijn familie vandaan komt. De tante heet Agnis Ham en zij is de zus van Quoyle’s vader. Dus gaat Quoyle met zijn dochtertjes en zijn tante wonen in het voormalig huis van zijn familie, een huis dat vlak bij de kust, dat aan de rotsen vast geankerd is om het tegen te stormen te behoeden. Ook hier kan hij aan de slag als verslaggever bij de plaatselijke krant de Gammy Bird. Hij is verantwoordelijk voor de scheepsberichten en verkeersongevallen. Quoyle denkt vaak in krantentitels, ook over zichzelf. “Man onverschillig voor voorouderlijk huis op  puntje van landtong” gaat er bijvoorbeeld door zijn hoofd als hij denkt aan het huis van zijn familie dat hij helemaal moet opknappen. Het leven op het eiland is niet gemakkelijk. De mensen zijn gesloten. Het leven is er niet meer zoals vroeger toen iedereen van de visvangst kon leven.  Het weer is guur. Allerlei familiegeheimen komen aan het licht. En Quoyle ontdekt hoe het kwam dat zijn familie het eiland ooit verliet. Maar stilaan vinden Quoyle, zijn kinderen en tante Agnis er hun plaats. En Quoyle leert het af zichzelf te verafschuwen en hij leert eindelijk wat liefde is!
Ik heb dit boek bijna 20 jaar geleden voor het eerst gelezen, toen het pas in het Nederlands was vertaald. Ik was er onmiddellijk weg van en ik ben dat nog steeds. Het is geen boek dat je leest voor het verhaal maar wel omwille van de bijzondere schrijfstijl van Annie Proulx. Zij schrijft in korte, krachtige zinnen, vaak zonder werkwoord of onderwerp. Maar wat ze zegt is altijd zo raak! Als Quoyle Petal voor het eerst ontmoet bijvoorbeeld: “Toen, tijdens een vergadering, Petal Beer. Mager, vochtig, heet. Knipoogde naar hem… Dicht opeenstaande grijze ogen, krullen de kleur van eikenhout. Het fluorescerende licht maakte haar zo bleek als kaarsvet. Een obscuur smeerseltje deed haar oogleden glanzen. Een zilverkleurig draadje door haar rozerode trui. Vage vonkjes, die haar de glans van een lichtstraal gaven.”  
De natuur die zo belangrijk is op het eiland wordt beeldend beschreven. Je voelt de koude, de kilte, de verwoestende kracht van het water, de altijd aanwezige wind.
Verschillende hoofdstukken in het boek beginnen met de beschrijving van een scheepsknoop of een term uit de scheepvaart. Bij het begin van het boek wordt de Vlaamse plak beschreven, eigenlijk geen knoop maar een touw dat plat is opgerold aan dek zodat er over kan gelopen worden. In het Engels heet dit “a coil of rope”. Coil/Quoyle dus, die ook door iedereen over zich laat lopen. De knoop aan het begin van het laatste hoofdstuk is een knoop om iets mee te verankeren. En zo zijn de knopen metaforen voor de ontwikkelingen in het leven van de hoofdpersoon die er uiteindelijk toch in slaagt een evenwicht te vinden, zich verankerd voelt in de eilandgemeenschap. En die de echte liefde leert kennen, liefde die geen pijn doet!  “Het kan best zijn dat water ouder is dan licht, dat diamanten barsten in warm geitenbloed, dat bergtoppen koud vuur uitstralen, dat er in het midden van de oceaan bossen opdoemen; het kan gebeuren dat er een krab gevangen wordt met de schaduw van een hand op zijn rug, dat de wind gevangen wordt in een eindje geknoopt touw. En dat de liefde zich soms voordoet zonder wee en droefenis.” Prachtig toch?
“Scheepsberichten” verscheen in 1993 onder de titel “The Shipping News”. Het was de tweede roman van Annie  Proulx, geboren in 1935,  die pas op latere leeftijd is beginnen schrijven. Met deze roman won de verschillende prijzen waaronder de Pulitzer Prize. Het boek werd in 2001  verfilmd met Kevin Spacey in de rol van Quoyle en Judy Dench als tante Agnis.
En uiteraard is, ondanks de goede acteurs, het boek beter dan de film!  

Lilli Bammens